ISLAM, MAHOMET I MUZUŁMANIE

(ciąg dalszy ze Sztandaru Biblijnego Nr 45)

Kalifowie z rodu Abbasydów

    Za panowania kalifów z rodu Abbasydów stolica została przeniesiona do Bagdadu. Armie skłonne do walk wewnętrznych, pod kierunkiem Omajjadów, szybko zostały przygotowane do obowiązków na licznych granicach. Przez dwieście lat podtrzymywano w całym imperium arabskim język i religię, po czym język perski stał się językiem kultury. Domaganie się prawnego uzasadnienia dla rzeczywistych spadkobierców Mahometa było mocno podtrzymywane wobec opozycji szyitów i Sunna stanowiła podstawą, na której zbudowano kulturę Abbasydów.

    W dogodniejszych warunkach i w granicach ustalonych na mocy traktatów rósł handel i przemysł. Dla Bagdadu był to znakomity okres rozwoju umysłowego i materialnego bogactwa, który rozszerzał się na cały muzułmański świat. Kultury tak odmienne jak hiszpańska i indyjska zostały zrodzone w krzyżowaniu się idei, przez pełnych entuzjazmu, rozgorączkowanych uczonych, co wielce się przyczyniło do podniesienia na wysoki poziom ośrodków nauczania, zarządzania i debat.

    Europa w tym czasie przeżywała swój najciemniejszy okres. Święte Cesarstwo Rzymskie wykuwało sobie przyszłość między papieżem a frankońskim królem. Europa - jeszcze nie ochłonęła po zniszczeniach dokonanych przez barbarzyńców, które pochłonęły Zachodnie Cesarstwo - spoglądała bojaźliwie na dwie groźne "łapy" islamu, wschód i zachód. Mimo to, wymieniono ambasadorów pomiędzy Bagdadem i cesarzem Karolem Wielkim, a chrześcijanom umożliwiono odwiedzanie Jerozolimy. Wiedza jaka przenikała do Europy doprowadziła do powstania nowych szkół oświeconych nowoczesną formą intelektualizmu, mieszającego się z ich religijnymi dogmatami, które zapoczątkowały powolny rozwój średniowiecznego scholastycznego nauczania.

    Jednakże gdy minął szczytowy okres islamskiej świetności, odżyły stare nienawiści. Wybuchły lokalne bunty, a ich przywódcy zdobyli pewną miarę niezależności. Bagdad popadł w stan bliski anarchii. Szyici zdobyli poparcie i zachwiała się dynastia Abbasydów. Egipt i Hiszpania przezwyciężyły swoją przeszłość prawie niezależnie. Palestyna stała się odrębnym przedmiotem sporu, gdy w 1099 roku europejscy krzyżowcy zajęli Jerozolimę i utrzymywali się w niej do momentu, gdy wielki islamski przywódca Saladyn zakończył ich okupację w 1187 r.

Inwazja Mongołów

    W 1220 roku mongolskie armie pod dowództwem Czyngis-Chana rozpoczęły swoje historyczne pustoszenie północnej i wschodniej Persji. Jak Attyla, władca Hunów, był "Biczem Bożym" dla chrześcijańskiej Europy, tak Czyngis był traktowany przez wielu jako kara Boża za nierozważne dopuszczenie do powstania islamu.

    Czterdzieści lat później Mongołowie pod wodzą Hulagu, wnuka Czyngisa, najechali i splądrowali Bagdad. Ostatni kalif Bagdadu, Al-Mustasim, został zamordowany w 1258 roku. Mniej więcej w tym czasie Mamelucy, poprzednio niewolnicy znad Morza Czarnego, za-garnęli władzę w Egipcie i utwierdzili panowanie w czasie stawiania oporu napierającym z południa Mongołom. W Persji przywrócono islam trzy pokolenia później przez nawrócenie, a nie podbój, gdy Mongoł Gajan (1295-1304) porzucił buddyzm, by stać się muzułmaninem.

    Wypieranie mongołów z terytorium Azji zostało wznowione, gdy zwycięski Tamerlan (Timur Kulawy) po podbojach w Azji przybył z Samarkandy, by ujarzmić wschodnie terytoria islamskie, na wschód od Syrii. Był "dobrym muzułmaninem" i popierał w Persji zwolenników mistycznego sufizmu.

    Islam nie stracił nic ze swej żarliwości, rozciągając się na ogromnych obszarach centralnej Azji od Morza Chińskiego po przedpola Europy zachodniej, na południu zaś obejmował przestrzeń aż do morza Timor (na wschodzie), i do bram Egiptu (na zachodzie). Dzięki misyjnej gorliwości kupców i podróżników rozpowszechnił się on za panowania religijnie tolerancyjnych Chanów, przed nastaniem rządów Tamerlana. Gdziekolwiek powstawał wspomagany biczem porządek społeczny Mongołów, sięgając aż po północne Chiny, Indonezje, i stamtąd po wyspy filipińskie, islam pozyskiwał swoich konwertytów. Wraz z Tamerlanem nastał koniec tolerowania działalności chrześcijan i zwolenników innych religii, a przed muzułmanami otworzyło się szerokie pole do działania.

Turcy otomańscy

    Turcy otomańscy zaliczani do bojowych islamskich tradycjonalistów najechali Anatolię (Azja Mniejsza), gdy Hulagu ustanawiał chanat w Persji. Za panowania Osmana I (1259-1326) wojska otomańskie najechały i wzięły we władanie terytoria leżące na północy i południu od morza Marmara, które łączy Morze Czarne z Morzem Egejskim. Konstantynopol został zdobyty w 1453 roku. Po tysiącu latach sławy i potęgi jako rzymska, chrześcijańska i zachodnia placówka na Wschodzie stał się miejscem otomańskiej, islamskiej i orientalnej ekspansji na Zachodzie.

    Sto lat później, imperium otomańskie rozciągało się do państw bałkańskich od wschodnich wybrzeży Adriatyku, przez góry Karpaty do północnych wybrzeży Morza Czarnego, zagrażając przez długi czas chrześcijańskiej Europie. Marcin Luter opublikował w 1529 roku broszurę pt. "W wojnie przeciwko Turkom", w której zalecał cesarzowi wymarsz przeciwko nim, a później głosił, że islamskie najazdy są wypełnieniem proroctw zawartych w księgach Ezechiela i Objawienia (Gog i Magog), w celu ukarania zepsutego chrześcijaństwa.

    Imperium Otomańskie rozciągało się na znacznej części obszaru przylegającego do Morza Śródziemnego, prawie do Gibraltaru, potem niżej na terenie Mezopotamii do Zatoki Perskiej i pod koniec siedemnastego stulecia obejmowało również Hijaz i Jemen (gdzie powstał islam). W tym to czasie zaznaczył się jego upadek spowodowany nepotyzmem, korupcją urzędników i trudnościami ekonomicznymi, walkami frakcyjnymi oraz niechęcią do zmian, wykazywaną przez dynastycznych władców. W osiemnastym stuleciu i w czasie pierwszej wojny światowej nastąpiły militarne porażki, które doprowadziły do rozpadu imperium.

    Podczas pierwszej wojny światowej Wielka Brytania poniosła porażkę dokonując desantu w Dardanelach w 1915 roku i podejmując ofensywę w dolinie Eufratu w 1916 roku. Jej próby wywołania niezadowolenia pośród islamskich Arabów odniosły skutek w Południowej Palestynie, a w 1917 roku generał Allenby wyruszył z Egiptu i zajął Jerozolimę, zaś generał Maude odniósł sukces w Mezopotamii.

    Według powojennych traktatów Turcja została pozbawiona swego imperium, poddała się panowaniu Mustafy Kemalowi Ataturkowi, który nie uszanował, zarzucił oraz zniszczył starą islamską tradycję i zniósł kalifat. Powstało kilka państw arabskich.

Mogołowie z Indii

    Początkowy wpływ arabskich władców i muzułmańskich misjonarzy na hindusów w północno-zachodniej Indii był osłabiony przez waśnie pomiędzy sunnitami a szyitami i przez hinduskie bunty. Obszar ten był później plądrowany przez każdą nową falę Mongołów, a arabski handel morski został wystawiony na niebezpieczeństwo przez Portugalczyków za panowania Albuquerque'a na początku XVI wieku.

    Baber, potomek Timura zniszczył wszystkich przeciwników kładąc podwaliny pod Imperium "Mogoła" (dynastia muzułmańska pochodzenia mongolskiego, panująca w Indiach w latach 1526-1857), obejmujące znaczną część Indii. Jego wnuk Akbar ogłosi! się w 1556 roku, w wieku trzynastu lat, cesarzem, stając się najbogatszym i najpotężniejszym monarchą na świecie, pomimo rozdarcia pomiędzy muzułmanami a miejscowymi hindusami.

    Ponieważ kultura muzułmańska nakładała się na starożytną spuściznę hinduskiej literatury, religii i zwyczajów, przekształciła się do unikalnej i charakterystycznej postaci. Istnieje do dzisiaj w Indii jako spuściz-na minionej islamskiej świetności. Meczety i minarety mówią o tym czasie, mauzoleum zaś Taj Mahel w Agra pozostaje pomnikiem ludzkich możliwości wyrażenia w kamieniu swoich najwyższych aspiracji.

SB ’91,25-26; BS '81,50.