KTÓRE TŁUMACZENIE BIBLII JEST NAJLEPSZE?

(B.S.' 74, 10-13)

OD CZASU do czasu czytelnicy pytają się o naszą radę, które angielskie tłumaczenie Biblii jest najlepsze dla ogólnego użytku, a które tłumaczenia są najlepsze dla starannego i porównawczego badania. Dla pożytku naszych czytelników w ogólności podajemy tutaj (1) kilka ogólnych myśli o tłumaczeniach Biblii, (2) krótką ocenę niektórych angielskich tłumaczeń Biblii i (3) rekomendację Biblii godnej polecenia dla ogólnego użytku i tych Biblii, które są najodpowiedniejsze dla starannego i porównawczego badania.

    Po większej części tłumaczenia Biblii są oparte na dostępnych manuskryptach ksiąg Biblii w językach, w których pierwotnie były one napisane, tj. w hebrajskim i greckim. Nie istnieją już żadne oryginalne manuskrypty Biblii. Mamy jednak liczne ręczne kopie pierwszych kopii oryginalnych manuskryptów. Dlatego jest niezbędne staranne porównanie tych starożytnych manuskryptów, szczególnie najstarszych i cytatów Biblii z innymi starożytnymi pismami, jeżeli mamy określić zawartość oryginalnych manuskryptów Biblii. Pamiętajmy także, że żadne tłumaczenie nie oddaje wszystkich odcieni znaczenia treści i wyrazistości oryginalnych języków. Podobnie, żadne tłumaczenie Biblii na jakikolwiek język nie powinno być wychwalane lub potępiane tylko na podstawie jego dobrego lub lichego porównania z innym tłumaczeniem na ten sam język; ono może być słusznie osądzone dopiero wtedy, kiedy jest porównane z oryginalnymi językami, z których było dokonane.

    Mamy liczne tłumaczenia całej Biblii lub jej części. Jej części zostały przetłumaczone na ponad 1000 języków i dialektów. Zauważymy tutaj kilka z tych tłumaczeń:

    Targumy - z których głównie literalne tłumaczenie Pięcioksięgu Mojżesza przez Onkelosa jest najlepsze - są przeważnie parafrazami hebrajskiego tekstu w języku aramejskim. One pochodzą z czasu po powrocie Izraela z Babilonu i znajdują się wśród najstarszych przekładów części Biblii.

    Septuaginta, bardzo wpływowy przekład grecki Starego Testamentu z języka hebrajskiego, został dokonany - jak się mówi - przez 72 uczonych Żydów w Aleksandrii (począwszy od około 285 r. przed Chr.). Była ona Starym Testamentem Chrystusa i Apostołów, którzy czynili poprawki cytując z niej, tam gdzie zachodziła potrzeba. Najstarsze tłumaczenie całej Biblii to tłumaczenie Peshito, dokonane około 170 r. po Chr. na język starosyryjski.

    Następnym po Septuagincie, najbardziej wpływowym, starym tłumaczeniem była Wulgata, dokonanym przez Hieronima z hebrajskiego i greckiego języka na łacinę (między 385-405 r. po Chr.). Wyclif uczynił to tłumaczenie podstawą dla swego tłumaczenia, pierwszego angielskiego tłumaczenia całej Biblii, a jest ono również podstawą dla przekładu Douay-Rheims-Challoner oraz dla większości innych rzymsko-katolickich tłumaczeń na języki europejskie. Hieronim słusznie wyłączył księgi apokryficzne od tłumaczenia, ale papież Damaz skłonił niechętnego Hieronima do przetłumaczenia ich, a Sobór Trydencki ogłosił je jako część Biblii, którą one oczywiście nie są, ponieważ ani żydzi jako kustosze wyroczni Bożych Starego Testamentu (Rzym. 3:1, 2), ani Jezus, ani Apostołowie, ani też pierwotny Kościół nie przyjęli tych ksiąg jako należące do natchnionych ksiąg Biblii.

    Najbardziej wpływowe późniejsze tłumaczenie, to oprócz przekładów angielskich, tłumaczenie całej Biblii przez Lutra z hebrajskiego i greckiego na język niemiecki. On nawet miał przed sobą zabitą i rozkrojoną na kawałki krowę i kazał uczonym żydom po hebrajsku nazwać każdą część po to, aby był w stanie lepiej przetłumaczyć Pięcioksiąg Mojżesza. Jego tłumaczenie stało się podstawą tłumaczeń duńsko-norweskich, holenderskich, szwedzkich i islandzkich. A przez Tyndala wpłynęło ono na ang. przekład króla Jakuba (w skrócie KJV). Tłumaczenie to stworzyło górnoniemiecki (literacki) język. Wkrótce ukazały się również tłumaczenia w językach: francuskim rosyjskim, polskim, litewskim, hiszpańskim, portugalskim, węgierskim itd.

    Obecnie przystępujemy do krótkiej oceny niektórych angielskich tłumaczeń, rozważając najpierw tłumaczenia całej Biblii w tym porządku, w jakim one ukazywały się, a potem zastanowimy się nad oddzielnymi tłumaczeniami Starego Testamentu i Nowego Testamentu.

PRZEKŁAD KRÓLA JAKUBA

    Ten umiłowany, szeroko używany i wpływowy przekład z hebrajskiego i greckiego języka był dokonany przez 47 zdolnych uczonych biblistów na zaproszenie króla Anglii Jakuba I. Ukończony w 1611 r. opierał się on na dziewięciu innych angielskich tłumaczeniach: Wycofa, Tyndala, Coverdale'a, Matthewa, Tavernera, Cranmera, na Przekładzie Genewskim, na Biblii Biskupów i na Przekładzie Douay. Przekład ten do dzisiaj jest jeszcze najwięcej umiłowany, chociaż są liczne niedawno wydane przekłady. Wielu nauczyło się na pamięć tekstów w jego pięknym, ale archaicznym, elżbietańskim języku angielskim i używa go do czytania i do nabożnych celów, ale również wielu się zwraca do niedawnych tłumaczeń dla poważnego badania i dla porównania. Język zmienia się, a ten, który pochodzi z r. 1611 był tak ekstensywny, iż znaczenie wielu słów poważnie zmieniło się. Kiedy ustępy Pisma Św. z powodu archaicznego języka nie są jasno zrozumiałe, to strata jest oczywista. W tym związku ostatnio dokonane przekłady, które ściśle postępują za najstarszymi manuskryptami, są wielce pożyteczne.

    Aby to zilustrować, zauważmy ang. słowo "prezent". W starym języku angielskim słowo to oznaczało (zgodnie z jego pochodzeniem) "ukazać się, poprzedzać, uprzedzać"; wyciągniemy jednak złą myśl, jeżeli zastosujemy to słowo, tak jak ono jest pospolicie używane dzisiaj oznaczając "przeszkodzić, utrudnić, powstrzymać od wydarzenia się, zaistnienia itd.". W Psalmie 18:6 czytamy "zachwyciły" [w ang. jest tu użyte słowo prevent] mię sidła śmierci". Literalne Tłumaczenie Younga wyjaśnia to słowo: "Przede mną są sidła śmierci". A tłumaczenie Żydowskiego Towarzystwa Publikacji i przekład the Revised Standard Version (w skrócie RSV) oddają to słowo jako "stanąć w obliczu".

    W Psalmie 88:14 czytamy: "Z poranku uprzedza [ang. słowo prevent] cię modlitwa moja" - nie znaczy to, że modlitwa Dawida przeszkodzi lub utrudni coś Bogu, ale że "ukaże się" lub "stanie w obliczu" Boga, tak jak to słowo oddają ostatnio wydane przekłady. Podobnie to słowo oddają one w Ew. Mat. 17:25, kiedy "uprzedził [prevent] go [Piotra] Jezus", On "wyprzedził" go lub "pierwszy przemówił". Tak samo czytamy w 1 Tes. 4:15 odnośnie martwychwstania umarłych w czasie Wtórego Przyjścia Jezusa, że "my, którzy żywi pozostaniemy do przyjścia Pańskiego, nie uprzedzimy [prevent] onych, którzy zasnęli". Nie oznacza to, że żyjący święci przeszkodzą lub powstrzymają od wzbudzenia tych świętych, którzy śpią (1 Kor. 15:18) w nieświadomym stanie śmierci przy Wtórym Przyjściu, ale że żyjący święci nie "uprzedzą" ich, tak jak to słowo właściwie oddają ostatnio wydane tłumaczenia.

    Innym przykładem jest ang. słowo "letteth" w 2 Tes. 2:7: "Ten, który teraz przeszkadza" (ang. słowo letteth). Przekład the Emphatic Diaglott i inne tłumaczenia pokazują, że archaiczne znaczenie słowa letteth było "przeszkadza, utrudnia, wstrzymuje", a które się całkiem różni od jego dzisiejszego pospolicie używanego znaczenia "pozwala" lub "zezwala". (Co do wyjaśnienia tego tekstu, zob. tom II Nadszedł Czas, str. 323).

    Chociaż inne przekłady są cenne dla porównawczego badania, to jednak przekład KJV jest nadal najwięcej przyjmowany i szeroko używany. Jest on niezrównany w swoich czcigodnych wyrażeniach, nieprześcigniony w swojej poetyckiej piękności i znakomity w swoich wysiłkach naśladowania bardzo ściśle ograniczonego tekstu hebrajskiego i greckiego - nawet słowo w słowo, jeżeli to jest możliwe.

DOSŁOWNE TŁUMACZENIE YOUNGA

    Dr Robert Young, opracował Analityczną Koordynację Younga i wydał to wyśmienite tłumaczenie (1862), praktycznie będące oddaniem słowo w słowo na język angielski użytych przez niego tekstów hebrajskich i greckich. Chociaż był on prezbiterianinem, to jednak mało uwidacznia się w jego dziele tendencja denominacyjna. Wierząc w Boskie słowne natchnienie o-ryginalnych ustępów Pisma Św. oświadczył on w przedmowie do swego przejrzanego wydania co następuje:

    "Natchnienie to rozciąga się tylko na oryginalny tekst, gdy pochodzi on spod piór pisarzy, ale nie rozciąga się ono na jakiekolwiek tłumaczenia dokonane przez człowieka, choćby był on czcigodny, sędziwy lub najlepszy; o ile więc jakiekolwiek z tych tłumaczeń trzyma się oryginału - nie dodając do niego ani nie opuszczając z niego żadnej cząstki - o tyle ma ono jakąś prawdziwą wartość, ponieważ w tej mierze w jakiej ono się różni od oryginału, w tej samej mierze doktryna lub słowne natchnienie ponosi stratę w tym właśnie przekładzie.

    "Jeżeli tłumaczenie podaje czas teraźniejszy, kiedy oryginał podaje czas przeszły lub czas przeszły kiedy oryginał podaje czas teraźniejszy; perfekt (czas ten określa przeszłość z punktu widzenia teraźniejszości. Występuje również nieraz zamiast czasu teraźniejszego prostego - dopisek tłum.) za czas przyszły lub czas przyszły za perfekt; albo też a (rodzajnik nieokreślony) za the (rodzajnik określony bez odpowiednika w mowie polskiej - dopisek tłum.) lub the za a; tryb rozkazujący za tryb przypuszczający; lub tryb przypuszczający za tryb rozkazujący; czasownik za rzeczownik lub rzeczownik za czasownik, to rzecz jasna, że słowne natchnienie jest tak pominięte, jak gdyby nie istniało. SŁOWO BOŻE JEST UCZYNIONE PRÓŻNYM PRZEZ TRADYCJE LUDZKIE.

    "Ściśle literalne tłumaczenie nie może być tak przyjemne dla ucha jak to, które ma na celu widoczny sens. To jednak, co powinno się poszukiwać, to nie eufonię, ale prawdę... Jeżeli dozwolimy, że w pojedynczym przypadku można prawnie oddać czas przeszły za czas teraźniejszy, to gdzie położymy temu kres? Kto ma być sądzony? Jeżeli to uczynimy w jednym ustępie Pisma Św., wprowadzając to, co może wydawać się nam, jako możliwe, dozwolone, prawdopodobne lub domniemane znaczenie Pisma Św., to nie możemy zaprzeczyć tego samego przywileju drugim, którzy mogą przekręcać w podobny sposób inne ustępy Pisma Św."

    Jest to dobra teoria, aczkolwiek w niektórych przypadkach sam dr Young omieszkuje wprowadzić ją w czyn w swoim tłumaczeniu.

ANGIELSKI PRZEJRZANY PRZEKŁAD

    Ten przekład (w ang. skrócie ERV) z r. 1885 .jest starannym tłumaczeniem, lepszym od przekładu KJV (the King James Yersion). Tłumaczenie przekładu KJV posiadali jako grecki tekst tylko Textus Receptus wraz z ośmiu tylko greckimi manuskryptami, przy czym żaden z nich nie pochodził wcześniej jak z dziesiątego wieku. Tłumacze jednak przejrzanego przekładu mieli do dyspozycji większą ilość starożytnych manuskryptów, szczególnie Manuskrypt Synaicki i Watykański nr 1209 - oba te manuskrypty pochodzą z czwartego stulecia. Wśród wybitnych krytyków tekstu zaproszonych do wzięcia udziału w wydaniu przejrzanego przekładu znajdowali się Wescott i Hort, obaj profesorowie z Cambridge, którzy w r. 1881 opracowali swoje bardzo cenne wydanie Greckiego Nowego Testamentu.

AMERYKAŃSKI STANDARDOWY PRZEKŁAD (ASV)

    Przekład ASV często nazywany Amerykańskim Przejrzanym Przekładem (w skrócie ang. ARV), został wydany w r. 1901 będąc oparty na Angielskim Przejrzanym Przekładzie (ERV), jednak Amerykański Komitet Rewizyjny poczynił pewną ilość poważnych zmian, takich jak zastąpienie imienia "Jehowa" przez "Pan" i jednolitym zastąpieniem słowa "sheol" w Starym Testamencie słowami "grób", "piekło" i "dół". Jego dosłowne tłumaczenie słowo w słowo nie zawsze daje gładki styl, jednak oba te przekłady są szeroko używane w szkołach, w uczelniach, na uniwersytetach i przez prywatnych studentów, którzy zdają sobie sprawę z ich wyższości nad przekładem KJV. Przekład ASV (the American Standard Version) cieszy się ogólnym uznaniem jako wiarygodne tłumaczenie.

EMFATYCZNA BIBLIA ROTHERHAMA

    Jest ona oparta na hebrajskiej recenzji Ginsberga Starego Testamentu i na greckiej recenzji Westcotta i Horta Nowego Testamentu z właściwą emfazą wszędzie pokazaną i cennymi uwagami oraz dodatkami dającymi informacje o wielkim znaczeniu. To literalne tłumaczenie (dokonane w latach 1897-1902) jest uważane przez wielu uczonych, jako najlepsze z dostępnych tłumaczeń. Oddaje ono Boskie imię w Starym Testamencie, jako "Yahweh".

"BIBLIA FENTONA W NOWOCZESNYM JĘZYKU ANGIELSKIM"

    Wydana w r. 1903, podaje niektóre rozbieżności w tłumaczeniu, które są interesujące, chociaż często raczej słabo zaznaczone i czasami całkiem nieściśle. Ona naśladuje oryginalny porządek ksiąg Starego Testamentu i podaje księgi poetyczne w formie poetycznej. Jest ona pożyteczna dla porównawczego badania (,,Biblia Moultona dla Nowoczesnego Czytelnika" ma podobne tłumaczenie i podobny format).

"NOWE TŁUMACZENIE" MOFFATTA

    Jest to inne tłumaczenie (wydane w r. 1924) na nowoczesny język angielski. Oddaje ono literalny punkt widzenia i używa liczne wyrażenia znane tylko w Szkocji i Anglii. Tłumaczenie to niekiedy idzie za lichymi manuskryptami. Ew. Mat. 1:16 tłumaczy nie z greckiego tekstu, ale z tłumaczenia starosyryjskiego, podając: "Józef ojciec Jezusa" - żaden grecki tekst nie dozwoliłby na takie oddanie! (To co może być uważane jako amerykański duplikat, to "Amerykańskie Tłumaczenie" Goodspeeda, wydane w latach 1927-1935 dla amerykańskich czytelników, wolne od wyrażeń im nieznanych).

PRZEJRZANY STANDARDOWY PRZEKŁAD

    Przekład the Revised Standard Version (skrót RSV) wydany w r. 1952 jest rewizją przekładu ASV z r. 1901. Przekład ten zaznacza, że "nie jest nowym tłumaczeniem na język dzisiejszy. Nie jest on parafrazą mającą na celu uderzające idiomy. Jest to rewizja, która stara się zachować wszystko, co jest najlepsze w Angielskiej Biblii tak jak to jest znane i używane od lat". Przekład ten jednak używa więcej nowoczesnego języka niż przekład ERV lub przekład ASV. Wrócił on do używania słowa Pan zamiast Jehowa, tak jak to czyni przekład KJV (i również przekład ASV). Wśród jego poważnych błędów znajdują się: (1) wcielenie do tekstu Starego Testamentu niektórych wariantów tekstu z tłumaczeń Wulgaty i Septuaginty zamiast podania wyłącznie tłumaczenia tekstu hebrajskiego i (2) przypuszczalne zmiany dokonane w tekście Starego Testamentu bez jakiegokolwiek poparcia hebrajskich manuskryptów, niektóre zmiany nawet bez przypuszczeń są znaczone skrótem "cn" na marginesie. Dokonaliśmy obszernego przeglądu tego przekładu w naszej broszurce zatytułowali ej "The Revised Standard Version of the Bibie Examined".

"ŚWIĘTA BIBLIA" LAMSA

    Tłumaczenie to (z r. 1957) nie jest dokonane z manuskryptów hebrajskich i greckich, ale z tłumaczenia starosyryjskiego Peshito (o którym już uczyniono wzmiankę). To tłumaczenie właściwie opuszcza interpolację podaną w Obj. 20:5: "Ale inni z umarłych nie ożyli, ażby się skończyło tysiąc lat", a który to fałszywy dopisek znajduje się w przekładzie KJV i w innych tłumaczeniach, i spowodował wiele kłopotu oraz poważną fałszywą doktrynę. Jednak zauważmy w tym tłumaczeniu te o wiele gorsze oddania: W Dz. Ap. 3:21 czytamy: "Którego niebiosa mają przyjąć aż wszystkie rzeczy będą wypełnione, co był przepowiedział Bóg przez usta wszystkich świętych swoich proroków od początku świata" - restytucja jest opuszczona! Zaś w 1 Tym. 2:6 czytamy: "Który dał samego siebie na okup za wszystkich, które to świadectwo nastąpiło we właściwym czasie". Tłumaczenie to jest niepewne pod wieloma względami.

TŁUMACZENIE BERKELEY'A

    Konserwatywne tłumaczenie, również nazwane Nowoczesnym Językiem Biblii (wydane w r. 1959), zostało dokonane przez dr Gerrit Verkuyl. Podstawowym tekstem greckim tego tłumaczenia jest tekst Tischendorfa (Tischendorf przetłumaczył Nowy Testament na ang. język z trzech najstarszych manuskryptów greckich - dopisek tłum.), chociaż zasięgnięto rady od innych autorytetów. W nowoczesnym języku angielskim to tłumaczenie naśladuje wielce styl przekładu KJV; pokazując w nawiasach niektóre swóje słowa, gdy nie są oparte na najstarszych manuskryptach greckich. Na przykład w Ew. Mat. 6:13 ono właściwie tłumaczy: "od Szatana" (w zgodzie z określonym rodzajnikiem męskim w greckim języku), a następne słowa tego wiersza pokazuje w nawiasach, ponieważ nie znajdują się one w najstarszych manuskryptach.

ROZSZERZONA BIBLIA

    Wydana przez Fundację Lockmana (w r. 1965). Ta praca, chociaż jej Nowy Testament jest oparty na greckim tekście Westcotta i Horta, ma tak wiele nawiasów i komentarzy podanych w klamrach - "rozszerzeń" - wtrąconych w jej nowoczesny i często niewłaściwie przetłumaczony tekst, że jest ona trudna do głośnego czytania i niezbyt pożyteczna do prywatnego badania. Jak wykazali zawodowi tłumacze, nie jest to w rzeczywistości tłumaczenie, ale raczej parafraza i komentarz.

BIBLIA JEROZOLIMSKA

    Została ona uzależniona od pionierskiej pracy Szkoły Biblijnych Studiów w Jerozolimie. To tłumaczenie na nowoczesny język angielski (wydane w r. 1966) jest głównie używane w Wielkiej Brytanii. Używa ono słowa Yahweh za tetragrammaton (czyli za cztery litery hebrajskie YHWH, które przedstawiają Boskie imię Jehowa - dopisek tłum.). Ma ona księgi apokryficzne wśród natchnionych ksiąg Starego Testamentu, jednak ogólnie jest ona całkiem godna zaufania. Np., podobnie do przekładów Rotherhama, ASV, RSV, Moffatta i innych, słusznie opuszcza ona ostatnią część z Ew. Mat. 6:13 jako nieprawdziwą; a w 1 Jana 5:7, 8 podobnie do powyżej wymienionych przekładów, opuszcza ona nieprawdziwe słowa: "w niebie: Ojciec, Słowo, i Duch, a ci trzej jedno są. A trzej są, którzy świadczą na ziemi" (zob. naszą ang. książkę o Bogu, str. 487, 516).

    Jednak niektóre jej oddania są bardzo wadliwe i o wiele gorsze od przekładu KJV. Np. oddaje ona Iz. 7:14: "Przetoż wam sam Pan znak da. Oto ten: panna jest z dzieckiem i wkrótce porodzi syna, którego nazwie Immanuel". Ale czego lepszego można się spodziewać od żydowskich i niewierzących źródeł, które zaprzeczają narodzeniu się Mesjasza z dziewicy? A Ew. Jana 3:16 oddaje ona: "Tak, Bóg tak wielce umiłował świat, że Syna swego jedynego..." Opuszczając więc słowo "narodzonego (na którego greckie manuskrypty mają słowo gene), oddaje tekst niepoprawnie i czyni Słowo Boże sprzeczne ze sobą, ponieważ Bóg ma nie tylko jednego Syna, ale wiele (anielskich) synów (1 Moj. 6:2; Ijoba 1:6; 2:1; 38:7); ma On jednak tylko jednego bezpośrednio narodzonego Syna (Psalm 89:28; Kol. 1:15; Obj. 3:14), albowiem wszyscy inni Jego synowie byli stworzeni przez Logosa, Jego "jednorodzonego Syna" (Jana 1:3; Kol. 1:16,17).

ŻYWA BIBLIA

    Mówi się o tej wielce reklamowanej księdze (wydanej w r. 1970), że jest ona amerykańskim bieżącym niefikcyjnym bestsellerem (czyli cieszy się największym popytem). Ponad milion egzemplarzy zostało użytych przez Billy Grahama w związku z jego narodowym programem telewizyjnym. Pan K. Taylor, który ją przygotował, jasno oświadczył, że jest to parafraza. Zgodnie z tym, nie powinno się jej uważać za tłumaczenie. Ona ujmuje i dodaje do Słowa Bożego. Ojciec Keith Clark w swojej przedmowie do nowego katolickiego wydania oświadcza, że ona jest napisana "w prawdziwym stylu amerykańskim" i dodaje: "Ostrzegamy tych, którzy pragną się zaangażować w teologiczne spory, by nie używali tej książki". Zgadzamy się z tym, bo jest ona całkiem niewiarygodną i często podaje myśli, które są całkiem poza kierunkiem nauk Świętego Słowa Bożego.

NOWA BIBLIA ANGIELSKA (NEB)

    NEB (wydana w r. 1970) jest dziełem brytyjskiego komitetu uczonych. Jest ona oddaniem myśli w myśl, dlatego jest ona bardziej parafrazą niż tłumaczeniem. Jest ona cośkolwiek radykalna i nieograniczona w jej odchyleniach od tekstów hebrajskich i greckich. Prof. Driver, zwierzchnik tłumaczy, jest cytowany, jako wyrażający się, że "tłumacze nie usiłowali iść ściśle za idiomami hebrajskimi albo za modą wyrażania się". Omówiliśmy obszernie tę nową Biblię Angielską w S.B., nr 412 (na żądanie dostarczymy egzemplarz tegoż).

NOWA AMERYKAŃSKA STANDARDOWA BIBLIA

    Biblia ta, wydana (w r. 1970) przez Fundację Lockmana, jest rewizją przekładu ASV. Oświadcza ona, że jednym z jej celów jest "oddać tłumaczenie w płynnym i czytelnym stylu według bieżącego używania angielskiego języka". Chociaż ten nowy przekład dostarcza wiele pożytecznych zarysów i jest on cenny dla porównawczego badania, to jednak odkłada na bok akuratne tłumaczenie słowo w słowo na korzyść płynnego i czytelnego stylu, a zatem jego tekst jest mniej lub więcej niewiarygodny.

INNE TŁUMACZENIA BIBLII

    Jest jeszcze pewna liczba starszych i niedawnych tłumaczeń Biblii - niektóre dobrze znane a inne mniej znane. Niektóre są raczej tendencyjne. Wśród nich znajduje się Pismo Święte (z r. 1867) wydane przez Józefa Smitha młodszego, założyciela mormonów lub współczesnych świętych. Jego Biblia jest przekładem króla Jakuba (KJV) przekręconym przez jego własne dodatki, które nie mają żadnej podstawy w jakimkolwiek manuskrypcie hebrajskim lub greckim, tak jak to wykazaliśmy w naszej ang. broszurce o Mormonizmie (którą dostarczymy na żądanie bezpłatnie).

    Innym błędnym tłumaczeniem jest Tłumaczenie Nowego Świata, wydane w 1953 przez Towarzystwo Strażnicy. Daje ono dowód tendencji na korzyść błędów "Świadków Jehowy", włączając szczególnie ich nauki przeciwko okupowi (zobacz naszą broszurę rozpatrującą nauki "Św.J.").

    Jest także kilka nowych rzymskokatolickich tłumaczeń opartych na tłumaczeniach Douay-Rheims-Challoner, włączając tłumaczenie R. A.Knoxa i Biblię Bractwa. Nowa Biblia Amerykańska w nowoczesnym języku angielskim jest oparta na starożytnych manuskryptach greckich i hebrajskich. Ale wszystkie one mają rzymskokatolicki punkt widzenia w niektórych swoich oddaniach. Liczne przekłady króla Jakuba (KJV) i inne Biblie zostały wydane z mniej lub więcej wyjaśniającymi uwagami w nich. W wielu wypadkach te uwagi są pożyteczne, ale w innych prowadzą do błędu, np. te, które znajdują się w Odnośniku Biblii Scofielda.

    Od czasu do czasu ukazują się tłumaczenia Starego Testamentu lub Nowego Testamentu, albo też ich części.

TŁUMACZENIA STAREGO TESTAMENTU

    Tłumaczenie Starego Testamentu Leesera (z r. 1856) oparte na tekście masoryckim jest cenną pomocą w badaniu porównawczym, aczkolwiek należy mieć pewien wzgląd na tłumacza nie wierzącego w dziewicze narodzenie Mesjasza. Tego samego względu wymaga przekład (z r. 1917) Żydowskiego Towarzystwa Publikacji. Chociaż tłumaczenia tego dokonano z tekstu masoryckiego, to jednak idzie ono ściśle za przekładem króla Jakuba (KJV).

INTERLINEARNY STARY TESTAMENT BERRY'EGO

    To interlinearne dosłowne tłumaczenie ksiąg hebrajskich 1 Moj. i 2 Moj. wraz z przekładami KJV i RV pokazanymi na marginesach i z notkami u dołu, jest wielce pożyteczne w badaniu tych dwóch ksiąg.

    Ukazały się również liczne tłumaczenia Nowego Testamentu. Zauważmy następujące:

THE EMPHATIC DIAGLOTT

    To dzieło wydane (w r. 1864) przez Benjamina Wilsona podaje grecki tekst Griesbacha wpisany między wierszami z dosłownym tłumaczeniem słowo w słowo, a na oddzielnej szpalcie dopiero tłumaczenie Wilsona dla ogólnego czytania. Twierdzi on, że dzieło to jest oparte na pracach licznych zdolnych krytyków i na brzmieniu niektórych bardzo starych manuskryptów greckich, choć nie posiadał on do dyspozycji Manuskryptu Synaickiego. Jest to cenne tłumaczenie Nowego Testamentu, a wydrukowanie tłumaczenia angielskiego pod tekstem greckim jest szczególnie pożyteczne zarówno dla studentów angielskich jak i greckich.

NOWY TESTAMENT DWUDZIESTEGO WIEKU

    To tłumaczenie (z r. 1902) w nowoczesnym języku angielskim było dokonane nie przez uczonych z myślą uczynienia Biblii zrozumiałą dla młodzieży. Wynika z tego, że zawiera ono wiele nieścisłości i nie odpowiada tekstom hebrajskim i greckim.

TŁUMACZENIE WEYMOUTHA

    Tłumacze Nowego Testamentu Dwudziestego Wieku zasięgnęli rady od dra Weymoutha. Wydał on pożyteczny Nowy Testament Grecki i nazwał swoje tłumaczenie ( z r. 1903) Nowym Testamentem w Nowoczesnej Mowie. Nie użyło ono ultranowoczesnego języka angielskiego za jego czasu. Nie uczynił on zarzutu, co do archaicznych słów, jeżeli są one nadal zrozumiałe, mówiąc: "Bez co najmniej cienia starożytności, jest zaledwie możliwe, by była ta godność stylu, która odpowiada świętym tematom". Jest to dobre tłumaczenie dla porównawczego badania.

NOWY TESTAMENT WILLIAMSA

    Pan Charles B. Williams nazwał swoje tłumaczenie Nowym Testamentem w Języku Ludu (wydane w r. 1937). Jako uczony grecki dążył on do przekazania dokładnego odcienia znaczenia greckich czasowników, jednak to mu się nie udało w wielu wypadkach. Głównym pożytkiem tego tłumaczenia jest porównawcze badanie.

NOWY TESTAMENT W NOWOCZESNEJ MOWIE PHILLIPSA

    Tłumaczenie to (z r. 1958) dokonane przez J. B. Phillipsa przemawia jasno z silnie uderzającą żywotnością, a w niektórych wypadkach zdaje się wyrażać prawdziwe znaczenie silniej niż czyni to literalne tłumaczenie. Niełatwo jest w tym tłumaczeniu określić, gdzie się kończy tłumaczenie, a gdzie rozpoczyna się parafraza. Często wyrażenia i całe zdania są dodane. Ono też jest dobre tylko dla porównawczego badania.

ANGIELSKI PRZEKŁAD DZISIEJSZY

    Nowy Testament (z r. 1966) nazwany "Dobrą Nowiną dla Nowoczesnego Człowieka" i zaopatrzony w surowe ilustracje już był opublikowany w kilku wydaniach. Jego "tłumacz", Robert G. Bratcher - według tego, co podają - oświadczył: "Pisarze Nowego Testamentu prawdopodobnie nigdy nie zamierzali, by ich praca była opisem ewangelii na przyszłość, dlatego nie ma jałowego porządku Pisma Świętego". Jego luźny styl pisania - nieakuratna parafraza i rzeczywiście nie tłumaczenie - w wielu wypadkach niszczy prawdziwe znaczenie tekstu greckiego i stoi bardzo daleko od czcigodnego obchodzenia się ze Słowem Bożym.

INNE TŁUMACZENIA NOWEGO TESTAMENTU

    Większość z nich nie jest tak dobrze znana i niektórych już nie ma w druku. (Niektóre starsze z nich są wymienione w The Emphatic Diaglott, w przedmowie, str. 6). Nowy Testament Tischendorfa (z r. 1868) jest oparty na manuskryptach: Synaickim, Watykańskim i Aleksandryjskim. Liczbowy Grecki Testament (z r. 1934) został opracowany przez Ivana Panina i oparty na ustalonym przez niego tekście. Tłumaczenie Wade'a (z r. 1934), rozszerzony przekład, widocznie jest zamierzony do wykonania tego, co Moffatt uczynił ponad 30 lat temu. Autentyczny Nowy Testament (z r. 1955) został opracowany przez wybitnego uczonego żyda, dra Hugh J. Schonfielda, który posiada dokładną biegłość w sprawach żydowskiego otoczenia z czasów Nowego Testamentu. Tłumaczenie to jest dobrej jakości, choć nie jest tu i ówdzie bez wad. Rozszerzone Tłumaczenie Nowego Testamentu Wuesta (dokonane w latach 1956-59) jest gorsze choć podobne do tłumaczenia N. T. Williamsa.

Zgodny Przekład dokonany przez A. E. Knocha i współpracowników, którzy są uniwersalistami, jest bardzo zwodniczy. Daje on pozór ścisłego trzymania się starożytnych manuskryptów greckich. Jego tłumacze lekceważą autorytatywne gramatyki i słowniki greckie, dowolnie nie biorąc pod uwagę definicji słów i reguł gramatyki, w celu wtrącenia w ich tłumaczenie sekciarskich poglądów. Ich używanie, jako podstawowej reguły w tłumaczeniu zasady, że każde słowo greckie powinno mieć tylko jeden angielski równoważnik, którego nie powinno się użyć w tłumaczeniu jakiegokolwiek innego słowa greckiego jest jaskrawym wypaczeniem, ponieważ jest to zastosowane do tłumaczenia języka (greckiego), który jest bardzo nacechowany faktami, tj. że z reguły używa on słów mających wiele znaczeń i że on ma tak wiele słów dla każdego znaczenia, na które występuje więcej niż jeden angielski równoważnik. Aoryst wskazujący w greckim języku (czyli czas przeszły dokonany oznaczający czynność, która doszła do skutku bez względu na to, czy rezultat jej trwa nadal, czy też nie - dopisek tłum.), jest regularnie oddawany przez nasz (ang.) historyczny czas miniony, a czasami przez nasz perfect tense (czyli czas określający przeszłość z punktu widzenia teraźniejszości - dopisek tłum.).

    Na korzyść ekumenizmu rzymsko-katolicy starają się zdobyć protestantów do używania wspólnej Biblii, którą by przyjęły obie strony, ale włączając do niej księgi apokryficzne, które nie mają miejsca w Biblii jako część Słowa Bożego.

NASZE ZALECENIA

    Nadal zalecamy Przekład Króla Jakuba, jako najlepszą Biblię dla ogólnego użytku, ponieważ jest ona nadal najwięcej znana przez większość ludzi i jest najpełniejsza czci ze wszystkich tłumaczeń angielskich. Jej archaiczne wyrażenia mogą zazwyczaj być łatwo zrozumiane przy pomocy dobrych słowników, a jej wadliwe tłumaczenia i nieścisłości mogą być zazwyczaj łatwo określone przez zasięgnięcie rady z innych dobrych tłumaczeń, konkordancji i słowników. Zalecamy, jako najlepsze Biblie dla starannego i porównawczego badania Amerykański Przekład Standardowy (z 1901 r. który jest też znany jako Amerykański Przekład Przejrzany; w skrótach ang. ASV, ARV), Tłumaczenie Rotherhama, Literalne Tłumaczenie Younga, the Emphatic Diaglott dla Nowego Testamentu i tłumaczenie Leesera dla Starego Testamentu, chociaż niektóre inne są również cenne, jak to zaznaczono powyżej. (Z powyżej wymienionych tłumaczeń [w języku ang.] możemy dostarczyć z zapasu po cenach niższych niż detaliczne przekłady KJV [liczne rodzaje i style], ASV, Rotherhama, Leesera, Berry'ego i the Emphatic Diaglott, jak również Przedmiotową Biblię Nave'a, słowniki biblijne, konkordancje, atlasy itd. - zob. S. B. z listopada - egzemplarz dostarczymy na żądanie bezpłatnie. Na żądanie możemy również dostarczyć niektóre inne tłumaczenia takie jak: RSV, Przekład Berkeley'a, Nowy Przekład ASV itd.).

TP ’75, 50-57.