Ofiary Ksiazat Wieku Ewangelii

OFIARY KSIĄŻĄT WIEKU EWANGELII

(4 Księga Mojżeszowa 7:60-65; P 1929, 38-43)

(Ciąg Dalszy)

(106) Dotąd w naszem badaniu tego rozdziału podawaliśmy, według naszego wyrozumienia, figurę i pozafigurę wierszy 1-59, a teraz pragniemy zbadać figurę i pozafigurę ofiary Abidana, syna Gedeonowego, księcia pokolenia Benjaminowego, przedstawioną obrazowo w 4 Ks. Moj. 7:60-65. Chcemy tu powtórzyć to, cośmy już poprzednio nadmieniali, tj., że piszemy o pozafigurach 4 Ks. Mojżeszowej, aby przez to dać dobrą podstawę wiedzy, odnoszącej się do historji Kościoła, która ma być gruntem dla właściwego ocenienia obiecanej przez nas ekspozycji z Księgi Objawienia. Dwie Księgi Mojżeszowe, tj. czwarta i piąta były przedstawione przez dwie rogowe deski, znajdujące się w świątyni Najświętszej, z których każda była widoczna tylko jedna trzecia część swojej szerokości, na tej stronie, gdzie stał słup ,w świątnicy Najświętszej, wyobrażający Jezusa, jako Autora Księgi Objawienia. To pokazuje, że one odnoszą się do takich rzeczy w pozafigurze, które są, mniej lub więcej, symbolicznie omawiane w Objawieniu. Zatem zrozumienie zawartości tych ksiąg będzie wielce pomocnem do zrozumienia Księgi Objawienia.

(107) W tem badaniu traktować będziemy o ofierze księcia, będącego nad ostatniem pokoleniem, które stało na zachodniej stronie przybytku, tj. nad pokoleniem Benjaminowem (4 Ks. Moj. 2:18, 22). W Teraźniejszej Prawdzie z r. 1927, str. 9. par. 4 i 6 były już podawane niektóre myśli, wyjaśniające pozafiguralnych Benjaminitów. Musimy nie zapominać, iż oni przedstawiali sekty fanatyczne. Przez wyrażenie fanatyczne, rozumiemy, że to znaczy pewną zaletę, której wierzenie i czynność jest oparta nie tylko na Piśmie świętem, ale również na wrażeniach nadzwyczajno-biblijnych, uczuciach, snach, widzeniach, "brzemionach" itd., wskutek czego oni są pobudzeni do pełnienia, mniej więcej, nierozsądnych rzeczy. Np., niektórzy Kwakrowie miewali wrażenia, że Pan nałożył na nich "brzemię" (głęboko odczutej odpowiedzialności), że mają zupełnie nago spacerować po ulicach ludnych miast, by tym sposobem ogłosić groźbę mieszkańcom danego miasta za grzech, z przyczyny którego oni ten nierozsądny czyn popełniali. Józef Smith miał wrażenie, że księgę Mormonów otrzymał z zakopanych złotych tablic, do których został przyprowadzony w widzeniu, oraz, że on przetłumaczył Pismo święte z języków greckiego i hebrajskiego na język angielski, pomimo, że wcale tych języków nie rozumiał. To są właśnie przykłady fanatycznych zalet, prowadzących pozafiguralnych Benjaminitów dopopełniania niewłaściwych rzeczy. A zatem okultyzm jest częściowo tym czynnikiem pobudzającym ich mniej więcej do takich wierzeń i czynów.

(108) Przy zastanawianiu się nad pozafiguralnym Benjaminem i Manasesem, nie zapominajmy naszego wyjaśnienia o różnicy, zachodzącej między pozafigurą Jakubowego spładzania swoich synów (1 Ks. Moj. 29:31; 30:1-25; 35:16-18), a pozafiguralnem policzeniem potomków tychże synów, jako pokoleń w 4 Ks. Moj. w roz. 1, 2 i 26. (Zob. Ter. Pr. 1927, str. 8, par. 2; str. 9, par. 4 i 6). Z tego widzimy, że Jakub jest użyty (ale tylko w przybranem znaczeniu, jako ojciec Efraima i Manasesa) za figurę na spłodzenie ruchów, które były zamienione na Kościoły luterańskie, kongregacjonalne i fanatyczne, z punktu obrazu przybytku; chociaż z punktu 1 Ks. Moj. 29:31; 30:1-25, Jakób przez spłodzenie Lewiego był figurą na początek ruchu Wielkiego Grona. Podczas gdy ruch i Kościół kongregacjonalny są w obrazie Jakóba załączone w pozafiguralnym Judzie, ale fanatyczne kościoły, zdaje się, nie są załączone w żadnym ruchu lub kościele przedstawionym w figurze Jakóba, lecz tylko w obrazie przybytku są przedstawione jako pozafiguralny Benjamin. Faktem godnym uwagi jest również i to, że zmiany w obrazie dotyczą tylko trzech pokoleń na pozafiguralnym zachodzie przybytku, t. j. po stronie Sprawiedliwości. Zmiana z pozafig. Lewiego na Efraima w tych dwóch pozafigurach była z konieczności spowodowna ze względu na to, że Lewi był wybrany by przedstawiał pozafiguralnych Kapłanów i Lewitów. Lecz dla innych dziewięciu pokoleń obrazy Jakóba i przybytku są identyczne z punktu zapatrywania tych dziewięciu fig. i pozafig. pokoleń i ich rodzica, który je spładzał. Zmiana odnośnie trzech pokoleń będących po stronie Sprawiedliwości pozafiguralnego przybytku, zdaje się podawać myśl o zmianie ze sprawiedliwości na miłość w Boskim postępowaniu podczas Wieku Ewangelji, ze względu na ofiarę Okupu naszego Pana zadawalającego sprawiedliwość.

KSIĄŻĘ POZAFIGURALNEGO BENJAMINA

(109) Książęciem nad pokoleniem Benjaminowem był (w. 60) Abidan, syn Gedeonów. Abidan znaczy mój ojciec (Abi) jest sędzia (Dan) ; wyraz Gedeoni znaczy mój potężny wojownik. Gedeon, jak wiemy, znaczy potężny wojownik; a przyrostek i znaczy mój. Znaczenie imienia Abidan pasuje wodzom utracjuszy koron ze sekt fanatycznych, ponieważ oni stali w obronie sprawiedliwości, stosując ten przymiot do wszystkich, tak względem Boga jak i ludzi, a tym sposobem obstawali, że Bóg - ich Ojciec - jest sprawiedliwym Sędzią wszystkich. Niezawodnie, że moralna odwaga z jaką występowali ci wodzowie w obronie sprawiedliwości względem Boga i człowieka była przyczyną uważania ich przez sekty fanatyczne za ich potężnego wojownika - Gedeoni, mój potężny wojownik.

(110) Szafarską Prawdą tego pozafiguralnego pokolenia jest to co następuje: Prawdziwa religja opiera się na miłości Boga z całego serca, ze wszystkiej duszy, ze wszystkiej myśli i ze wszystkiej siły, oraz na miłości bliźniego jak siebie samego. Innemi słowy, religja u nich jest rzeczą czysto osobistą i indywidualną, opartą raczej na sprawiedliwości t. j., na miłości obowiązkowej jako odmiennej od miłości bezinteresownej. Nacisk kładziony na słowa osobisty i indywidualny jest tak wielki, że swoje indywidualne właściwości i osobiste usposobienia biorą na równi z Boskiem natchnieniem. To się jasno objawia szczególnie między Kwakierami t. j. w głównej sekcie z pomiędzy sekt fanatycznych. Ma się rozumieć, iż jest właściwem, by w życiu religijnem jasno wyrazić osobisty i indywidualny element, lecz czynić to aż do przesady, tracąc świadomość potrzebnej powściągliwości, z powodu tego, iż Biblja wspomina o Ojcostwie Boga, lub braterstwie w Ciele Chrystusowym musi z konieczności wytwarzać fanatyzm; gdy zaś zdrowa powściągliwość wobec indywidualnego i osobistego elementu wymaga, by spolegać na woli Bożej objawionej w Piśmie Świętem, określając osobiste właściwości jedynie dla korzyści i społeczności innych członków Ciała, daje zrównoważony charakter, uwalniając z fanatyzmu, jaki jest wytworem religijności nie w taki sposób podporządkowanej i współrzędniowej. To jest rzeczywiście rażącem we wszystkich fanatycznych sektach; a pomiędzy Kwakierami, jak i innymi z tego pozafiguralnego pokolenia, to doprowadza do wychwalania osobistych poglądów, uczuć, wrażeń, widzeń, snów itd., ponad pisane Słowo Boże, a ostatecznie do lekceważenia Pisma Świętego na korzyść tych subjektywnych określeń, które oni nazywają "wewnętrznem światłem," "Chrystusem," lub "Duchem" przebywającym w ich sercach, a przeto niedozwałają by Bibja miała stać ponad te ich uczucia i je tłumaczyć, przypuszczając, że ten sam Duch, który dyktował Pismo Święte przemawia i dziś w ich sercach, a wobec tego twierdzą, że może być w przeciwieństwie ze sobą. Stąd też Pismo Święte jest mniej więcej podporządkowane ich wewnętrznemu "światłu," "Duchowi" lub "Chrystusowi" w ich sercach, które są niczem innem jak tylko ich własnemi fanatycznemi uczuciami.

(111) Lecz to pozafiguralne pokolenie posiadało jednak dużą dozę Prawdy, będącej ich szafarską Prawdą. Gdyby oni byli określili prawdziwą religję jako serdeczną, obowiązkową miłość i bezinteresowną miłość do Boga i ludzi, opartą na stosownych naukach, wypływających z Biblji, byliby dali całą Prawdę na ten przedmiot. Lecz cała prawda w tym przedmiocie jak i w innych przedmiotach miała dopiero być wiadoma w czasie Żniwa; dlatego więc, nie mogli dać jej całej; zaś stanowisko tego pozafiguralnego pokolenia po stronie sprawiedliwości wskazuje, że ich określenie prawdziwej religji było dosyć dobre naówczas, lecz potrzebowało uzupełnienia przez wyższe prawdy, aniżeli oni byli w stanie osiągnąć. Pan Bóg dał częściową prawdę bratu Jerzemu Fox - którego użył do rozpoczęcia ruchu, który to ruch został zamieniony później przez wodzów utracjuszów koron na sekty fanatyczne. Głównymi wodzami, utracjuszami koron różnych części sekt fanatycznych byli tacy wodzowie jak np.". Wilhelm Penn, Samuel Fisher. Izaak Pennington (w sekcie Kwakierów). Edward Irving (w sekcie Irving'istów), Józef Smith (w sekcie Świętych Ostatniego Dnia), Aleksander Dowie (w sekcie Dowie'istów), Andrzej Murray (w sekcie Holiness) i A. B. Simpson (w sekcie zwanej Związkiem Chrześcijańsko-Misjonarskim). We wszystkich tych braciach znajdujemy pewne wady i zalety znamienne w sektach fanatycznych. Pominiemy ich wady, a wspomnimy nieco o ich zaletach, a mianowicie, iż byli to bardzo zacni i szlachetni bracia, trzymający się dobrych zasad, bronili religji serca w przeciwieństwie do wszelkiego formalizmu i legalizmu i obstawali za prawością serca względem Boga i człowieka. Toteż ich zwolennicy byli z reguły tak jak i oni dobrymi przykładami pobożności, względem Boga, a braterskiej miłości względem ludzi, a jak analiza z drugiego Listu Świętego Piotra (1:5-7) pokazuje, że w miłości obowiązkowej znajdują się dwa elementy sprawiedliwości.

(112) Gdy ta prawda została ogłoszoną przez Fox'a, była prawdziwie pokarmem na czas słuszny; ponieważ warunki jakie egzystowały wówczas w chrześcijaństwie rzeczywiście wymagały zachęty do religji serca w przeciwstawieniu do zła jakie istniało w świecie i do dogmatyzmu, formalizmu, racjonalizmu i legalizmu jakie istniały w Kościele. Przed opisaniem warunków w Anglji, gdzie Jerzy Fox, który rozpoczął swoje głoszenie w r. 1647, i gdzie pełnił obowiązki kaznodziei, chcemy podać krótki opis warunków, jakie egzystowały na kontynencie europejskim. W roku 1618 wybuchła w Europie wojna trzydziestoletnia, wywołana przez katolików w celu zniszczenia Protestantyzmu i zamieniła Niemcy, Austrję i Flandrję w ruinę. Tak straszne były skutki tej wojny, że przy końcu jej tylko jedna czwarta część ludności niemieckiej pozostała przy życiu z tego co było na początku wojny. Religijna nienawiść, dzikie okrucieństwa, łamanie obietnic i przysięg, otwarte zdrady, nieczułe kupczenia, samolubstwa, wielka bezbożność i okrutne opresje znamionowały stronę katolicką ; a protestantyzm doprowadzony do rozpaczy walczył o egzystencję, tak jak tylko ci, którym zagraża zagłada walczyć potrafią. Wojna trzydziestoletnia była prawdopodobnie najgorszą jaka była kiedykolwiek prowadzona przed wojną światową. Ta przyniosła za sobą takie owoce, jakie wojny tego rodzaju zawsze za sobą przynoszą, zależnie od miary złego ducha w jakim są toczone. Toteż wszędzie, w społeczeństwie można było zauważyć złe skutki z tejże wojny, jako następstwa w obniżonym poziomie życia religijnego, legalnego i moralnego. Pobożność ku Bogu i dobroczynność ku ludziom zostały zastąpione otwartą niewiarą, bluźnierstwem i wzrastającą bezreligijnością, tudzież samolubstwo wzrosło do tego stopnia, iż jeden dla drugiego stał się zupełnie nieuczynnym i nieusłużnym. W Hiszpanji, Włoszech i Austrji jedynie martwy katolicyzm panował. We Francji duch, mniej więcej, bezreligijny rozwijał się bardzo prędko w światowość i wzrastającą rozpustę. W Niemczech i Skandynawji ortodoksja lu-terańska obniżyła religję do dogmatu głowy i formalizmu warg. W niektórych miejscach w Niemczech, Szwajcarji i Holandji kalwinizm czynił to samo, i po obu stronach - tak katolickiej jak i protestanckiej - brak prawdziwej osobistej religji serca był bardzo jawny.

WARUNKI W ANGLJl

(113) W Anglji, warunki były tego samego ogólnego charakteru. Przypominamy, że królowa Elżbieta założyła Kościół Anglikański na zasadzie jednokształtności nabożeństwa, a nie wiary, wymagając pod karą grzywny i więzienia uczęszczania na nabożeństwa do kościołów państwowych, a zabraniając na zebrania, czyli jak mówiono na "schadzki" wszystkim innowiercom. Król angielski Jakób I (1603-1625), który zezwolił na wydanie Biblji zwanej Przekładem Upoważnionym (Authorized Version), wprowadził te warunki w ścisłe wykonanie, głosząc wciąż wstrętną parlamentowi doktrynę, że prawo króla pochodzi z Bożej łaski, a przywileje parlamentu z łaski królewskiej, to go więc wprowadziło w nieprzejednany konflikt z parlamentem; to też z powodu lekceważenia parlamentu i autokratycznego rządzenia przez samolubnych faworytów, wzbudził niechęć ku sobie w Anglji. Jego syn, Karol I (1625-1649) okazał się jeszcze gorszym tyranem, bo nawet rozwiązał parlament gdy ten odmówił sankcjonowania jego absolutyzmu, wywołując rewolucję w Angji, pobudzając Szkocję i Irlandję do wkroczenia do Anglji, celem wzmocnienia jego armji przeciw armji parlamentu, za co został skazany na śmierć i ścięty 29-go stycznia, 1649 r., jako tyran, zdrajca, morderca i nieprzyjaciel własnego kraju. Było to trochę więcej jak rok przed ścięciem Karola 1, gdy Jerzy Fox (1647) zaczął nauczać jako kaznodzieja. Wkrótce po ścięciu Karola I nastąpiła rzeczpospolita angielska i protektorat Cromwell'a. Tak w tym okresie, jak i w następnym gdy Karol II (1660-1685), syn Karola I zasiadł na tronie, Anglja przechodziła wiele niepokoju, niezgody i sekciarstwa, tudzież ciągłych sporów między królem a parlamentem, skutkiem czego wzrost bezbożności zaznaczył te okresy we formie niedowiarstwa, deizmu, ateizmu, marnotrastwa, rozpusty i nieuczciwości.

(114) W religji sprawy pozostawały w bardzo złym stanie. W kościele państwowym nastąpił martwy formalizm. W Szkocji Jakób I i Karol I starali się wszelkiemi sposobami przeszkodzić religijnej wolności narodu szkockiego, gdzie prawie wszyscy mieszkańcy byli prezbyterjanami, to też udało się im narzucić Szkotom swoich biskupów. W kościele w Anglji rozwinęły się trzy partje: (1) Partja rytualistyczna czyli obrządkowa, która pozyskała przewagę szczególnie pod biskupem Landem, który próbował wprowadzić serję obrządków i doktryn na podobieństwo nowoczesnych angielskich katolików, lecz przy pomocy prześladowania odstępców. To tak rozgniewało parlament iż skazał Landa na śmierć przez ścięcie; (2) Partja ewangelicka, która jako purytanie coraz więcej stawała się prezbyterjańską, kongregacjonalną lub baptyską w swoich poglądach i dążeniach; (3) Następnie była t. zw. partja rozszerzonego kościoła, torującego drogę sceptyzmowi, deizmowi i światowości. Tym więc sposobem formalizm, dogmatyzm, legalizm i racjonalizm rozszerzał w religji w Anglji i Szkocji prawdziwie duchową zarazę. Skutek tego był taki, że wszystkie klasy społeczeństwa - arystokracja, burżuazja i biedni - tracili coraz więcej ducha religijnego, idąc za jednem lub drugiem zboczeniem w postaci rytualizmu, dogmatyzmu, legalizmu lub racjonalizmu, a to spowodowało utratę pobożności ku Bogu i dobroczynności ku bliźnim. Przeto w Brytanji, jak i w całej Europie była wielka potrzeba ożywienia prawdziwej religji, takiej jaką odznaczał się każdy ruch reformacyjny. Bóg zatem wzbudził Jerzego Fox'a, by głosił prawdę, która była pokarmem na ów czas. Najwyższy szczyt niedoli ludzkiej był powodem, iż Bóg zaczął pomagać i błogosławić pokarmem na czas słuszny: a mianowicie, że życie prawdziwie religijne nie zależy na rytualiźmie, dogmatyźmie, legalizmie i racjonalizmie lecz na sercu, które miłuje Boga nadewszystko, a bliźniego swego jako samego siebie.

(115) Jak powyżej powiedziane, Jerzy Fox był narzędziem Pańskiem do ogłoszenia tej fazy Prawdy i do wprowadzenia ruchu, który pobudzał do pobożności ku Bogu i do braterskiej miłości ku człowiekowi. Urodził się w r. 1624, t. j. w rok przed śmiercią Jakóba I, a formowania się jego okresu, przypadło na czas zamieszek za Karola I, to jest, około półtora roku przed egzekucją tegoż króla rozpoczął głoszenie swego specjalnego poselstwa, gdy liczył lat 23. Jako chłopiec był on poważny i uczciwy; jako młodzieniec poczuł głód za drogą sprawiedliwości, której zaczął szukać wpierw między rytualistami a następnie między prezbiterjanami, kongregacjonalistami i baptystami, lecz nie znalazł między nimi odpoczynku dla swego serca i umysłu. Wielki był jego żal i niepewność. Podejmował podróże do osób i miejsc, gdzie mniemał, że będzie mógł znaleźć pomoc; lecz nie znalazł ludzkich pomocników. Szukał pomocy w samotności i wędrownem życiu. Jedni radzili mu jako lekarstwo małżeństwo; inni wstąpienie do armji Parlamentu przeciw wojsku Karola I, ofiarując mu stopień kapitana w infanterji (w piechocie); jeden stary kaznodzieja "radził mu wziąść tabaki i śpiewać psalmy, a inny zaś wziąść na przeczyszczenie i puszczenie krwi." W roku 1647, po latach niepewności, mówi on co następuje: "Usłyszałem głos, który mi mówił: "Jeden jest tylko Jezus Chrystus, który może przemówić do twego stanu." Gdy więc to usłyszałem, serce moje skoczyło z radości. Jego ostateczne osiągnięcie pokoju pokazuje pewien fanatyczny kierunek w sposobie w jakim był osiągnięty - przez usłyszenie owego głosu. W tym samym roku, zaczął on głosić swoje poselstwo wpierw w pobliżu Dukinfield i Manchester.

(116) Od tego czasu szedł od miasta od miasta, od wsi do wsi, głosząc (nie bez błędu o wewnętrznem świetle danem wszystkim ludziom, cytując za rzekomy dowód tekst z Ewang. Jana 3:9. odnoszący się do Restytucji) swą szafarską prawdę t.j. iż prawdziwa religja nie jest sprawą głowy, lecz miłością Boga z całego serca, ze wszystkiej duszy, ze wszystkiej siły i ze wszystkiej myśli, a bliźniego swego jak samego siebie. Dawał on przeto niezmienne świadectwo przeciw "religji głowy" jaka była wyznawaną za jego czasów w rytualizmie, dogmatyzmie, legalizmie i racjonalizmie. Zdarzało się, iż czasami przerywał kaznodziejom w kazaniach, protestując przeciwko "religji głowy" i ich "religji książkowej." Głosił na rynkach, w polu, w kościołach, na dziedzińcach kościelnych, na ulicach, w domach prywatnych, na okrętach, jednem słowem wszędzie, gdzie mógł otrzymać posłuch. Gdy głosił o dobroci Bożej względem człowieka, sprawiał wielkie wrażenie na umysłach słuchaczy, dowodząc dlaczego powinni miłować Boga z całego serca, myśli, duszy i siły, świadcząc przeciwko grzechom przeciwnym takiej miłości, gdzie miejsce miłości Boga jest zajęte przez miłość własną, bluźnierstwo, krzywoprzysięstwo, niewiarę, itd. Wykazywał też o równej miłości względem bliźniego, świadcząc przeciw grzechom przeciwnym takiej miłości jak np. grzechy przeciw rodzicom i dzieciom, panującym i poddanym, nauczycielom i uczniom, pracodawcom i pracownikom, pasterzom duchownym i trzodzie, przeciw morderstwu, wojnie, okrutnym prawom karnym angielskim (które wówczas skazywały człowieka na ścięcie nawet za kradzież kury), nienawiści, zazdrości, nieubłagalności, przeciw niewierności małżeńskiej i okropnej rozpuście w owym wieku, przeciw kradzieży, oszukiwaniu w towarach, w wadze, w miarach i wartościach, przeciw ciemiężeniu biednych, marnej zapłacie robotnikom i niewolnictwu, przeciw kłamstwu, krzywoprzysięstwu (postąpił nawet do skrajności, dowodząc, iż sądy nie mają prawa wymagać przysięgi od świadków, stosując Mat. 5:32-37 do wszystkich przysiąg, a nietylko do takich jakie są używane w prywatnych rozmowach, do których ten ustęp jedynie się odnosi), przeciw oszczerstwu, obmowie i złemu domyśliwaniu się, itd. Tym sposobem wiernie, chociaż z wielu błędami, głosił swoją szafarską prawdę.

(117) Jerzy Fox nietylko wykonywał pracę "pielgrzymską" w Anglji, lecz także w Szkocji. W r. 1671 odwiedził Barbados i Jamajkę, gdzie również głosił. Potem udał się do Ameryki, głosząc w stanach od Georgia do Rhode Island, wystawiony będąc na wszystkie trudności nieustalonego i rzadko zaludnionego kraju, to też jego doświadczenia są bardzo podobne do niektórych doświadczeń Św. Pawła opisanych w liście 2-gim do Kor. 10:23-28. Spędził dwa lata w tej podróży i dokonał wiele dobrego. W 1677 roku, z dwoma pomocnikami, Barclay'em i Penn'em odwiedził Holandję i znowu w 1684, z pięciu pomocnikami głosząc według nadarzającej się sposobności. Prześladowania jakie znosił za głoszenie były bardzo srogie. Był uwięziony dziewięć razy, spędzając razem kilka lat we więzieniach zwykłych i podziemnych. Będąc w więzieniach pisał wiele, na wzór Św. Pawła, w celu rozkrzewienia swojej doktryny. Przez chytrość sędziów, bywał wielokrotnie zasądzony na więzienie. Jednym z ulubionych sposobów oskarżania go i jego zwolenników o nielojalność był ten: angielskie prawo wymagało przysięgi na wierność od wszystkich, którzy odstąpili od panującego kościoła angielskiego, którym również zabraniano miewania zebrań w domach prywatnych; lecz kwakrowie odrzucali przysięgę jako zabronioną, odmawiając składania przysięgi na wierność krajowi, chociaż chętnie utrzymywali, że będą wierni krajowi i bez przysięgi, dlatego też byli oskarżani o bunt i skazywani na więzienia jako buntownicy, którym przypuszczalnie zostało udowodnione przestępstwo z powodu ich odmowy składania przysięgi na wierność. Ich zgromadzanie się w prywatnych domach było również powodem oskarżania ich, że łamią prawa jednostajności nabożeństwa. To groziło im uwięzieniem, tak iż jednego razu do 4,000 kwakrów było trzymanych w więzieniu do czasu nieograniczonego, z powodu, że odmówili składania przysięgi, i że nie chcieli zgodzić się na zaniechanie zebrań domowych. Kilka tysięcy z nich zmarło skutkiem więziennego rygoru; to też dziewięciokrotne uwięzienie Jerzego Foxa odbiło się bardzo ujemnie na jego zdrowiu. Tak byli traktowani przez urzędników, traktowanie ich zaś przez pospólstwo można sobie lepiej wyobrazić niż określić. Ich doktryna o nie stawianiu oporu i ich uczciwości były powodem, że tem łatwiej stawali się ofiarami niesprawiedliwości, od której cierpieli tak wielce i z poddaniem się. Jerzy Fox będąc uwolniony z więzienia zaczął głosić o zreformowaniu więzienia, jako wymaganie złotej reguły i o tolerancji dla odstępców; a jego głoszenie tych zasad miało wiele do czynienia z ustanowieniem przez Parlament prawa o tolerancji dla kwakrów, za doradą Karola II, przez co 1800 kwakrów zostało natychmiast uwolnionych z więzienia. Ustanowienie tego prawa spowodowało uwolnienie i Jana Bunyan'a, gdzie przebywał przez przeciąg dwunastu lat, za urządzanie zebrań domowych i za odmówienie przyrzeczenia, że tego więcej czynić nie będzie, bo gdy Jan Bunyan pisarz dzieła "Postęp Pielgrzyma" (Pilgrim's Progress) był jeszcze baptystą nie kwakrem, niektórzy z jego przyjaciół załączyli jego imię do listy imion kwakrów, którzy mieli być uwolnieni z więzienia, według uzyskanego prawa tolerancji dla kwakrów tym więc sposobem i on został uwolniony.

(118) Późniejszy żywot Fox'a był spokojniejszy. Jego wygląd zewnętrzny, prawdziwie patriarchalny i uprzejmy wzbudzał poszanowanie. Jego uczciwość, prostota i samoofiarność powiększała to poszanowanie. Jego stałość nie mogła być wzruszona przez groźby więzienia lub obietnic uwolnienia go, stopniowo usunęła wielką nienawiść ku niemu. Jego praktyczne sposoby niesienia ulgi ubogim, zmiększenia serc ich przeciwników i krzewienia prawdziwej obowiązkowej miłości między ludem, po dłuższym czasie okazały się być sprzyjającymi dla niego i jego zwolenników ; a w ostatnich latach swego życia był znacznie poważany od tego mnóstwa ludzi, które było mu dawniej najbardziej przeciwnem. Tylko jeden czyn, który się okazał być fanatyzmem, a który rozkrzewił się między jego zwolennikami może być jemu przypisany. Czyn ten został popełniony zaraz po uwolnieniu go z sześcio-miesięcznego surowego więzienia. Czynem tym było to co następuje : Wiedząc, że czterech męczenników zostało spalonych na stosie w Lichfield, on, którego matka pochodziła z rodziny tych spalonych, w dzień jarmarku szedł boso ulicami miasta Lichfield, wołając: - "Biada krwawemu miastu Lichfield." Ostatnie lata swego życia spędził przeważnie w Londynie, nie ustawając w głoszeniu aż dopiero na kilka dni przed śmiercią, która nastąpiła 13-go stycznia r. 1691 t. j. w 67-ym roku jego życia. Był on miło-wany przez tysiące swoich uczni i mniej lub więcej poważany przez masy ludzi jako człowiek sprawiedliwy, interesujący się jedynie sprawą Bożą i dobrem Iudzkiem a to było głównym celem jego życia.

(119) Charakter szafarskiej prawdy powierzonej kwakrom i innym fanatycznym sektom, stanowiącym pozafiguralnego Benjamina, był powodem, iż stali się oni wszyscy ludźmi miłującymi sprawiedliwość, interesującymi się religją serca i rozmaitemi dobroczynnościami. Wpływ ich przykładu i nauk ożywił życie religijne protestantów brytyjskich, uwalniając ich mniej lub więcej z rytualizmu, dogmatyzmu, legalizmu i racjonalizmu i tym sposobem ta reforma w sposób religijny uczyniła wiele dobrego w życiu religijnem i społecznem w Brytanji. Lecz posunęła się nawet dalej. W Holandji dopomogła takim mężom jak Arminius i Gnotius, i w Niemczech takim mężom jak Arndt, Spener i Frankę, którzy, jako wzgardzeni Pietyści* [*Pietysta, pietyzm (pochodzi od łacińskiego pietas, pobożność) kierunek religijny. oparty na uczuciu albo na sercu, nie zaś na literze dogmatu i rozumie; reakcyjny kierunek w XVII wieku w Niemczech przeciwko formalizmowi ortodoksji luterańskicj. Fanatyczne trzymanie się formułek.] wywarli tam uzdrawiający skutek przeciw złu, jakie wypływało z rytualizmu, dogmatyzmu i legalizmu, oraz budujący skutek na pobożność i braterską miłość. W Belgji i Francji ta refoma dała się odczuć przez takich mężów jak Jansenius, Ouesnel, Pascal, Arnauld i Tenelon, którzy utrzymywali po części zło zwiększające się w tych krajach i odżywili religję serca między wieloma rzymsko-katolikami. Łagodne traktowanie przez nich Indjan w Ameryce było zapewne powodem miłości braterskiej, np. Penn w Pennsylvanji i Filadelfji (pisze się Philadelphia, co znaczy miłość bratnia), jak również ich religijne obchodzenie się z innymi, zmiękczyło dogmatyzm i legalizm purytanizmu itp. sekt, chociaż to było nawet pozyskane kosztem śmierci czterech kwakierskich męczenników skazanych przez Izbę niższą Bostonu. Kwakrom jest wiele do zawdzięczenia (a mianowicie takim jak Elżbieta Fry i inni), z powodu ich niesienia pomocy z niedostatków spowodowanych wojną, cierpieniem lub klęską, tak dla ludzi wojskowych jak i cywilnych, oraz wiele okrucieństw zostało usuniętych z więzień za ich staraniem. Byli oni pierwszymi i najbardziej czynnymi zwolennikami zniesienia niewolnictwa i wyszynków, oraz najwięcej popierali zakładanie szpitali, sierocińców i dobroczynnych instytucyj.

POZAFIGURALNA 'MISA, CZASZA I ŁYŻKA

(120) We wszystkich sektach pozafiguralnego Benjamina - kwakrowie, święci ostatecznych dni, irvingowie, dowieici, itp. wodzowie pozafiguralnego Abidana używali swojej szafarskiej doktryny w celu naprawy grzechu - ich misę - (ponieważ co jest przeciwne obowiązkowej miłości lub sprawiedliwości jest grzechem), na odparcie ataków przeczącego błędu - ich czaszę - i ku ćwiczeniu w sprawiedliwości - ich łyżkę. Przeto misa Abidana - naprawa złego postępowania - była świadectwem przeciw grzechowi we wszystkich jego formach, z względnemi strofowaniami i naprawieniami; jego czasza była obroną sprawiedliwości przeciwko atakom, a jego łyżka była wykazywaniem wymagań i zalet sprawiedliwości jako miłość obowiązkowa. Pozafiguralny Abidan uprawiał daleko mniej wiedzy biblijnej aniżeli wodzowie utracjusze koron z którejkolwiek innej denominacji. W rzeczywistości, byli oni źle usposobieni względem nauczania z książki i "religji książkowej", przez to ostatnie wyrażenie mieli na myśli religję uzasadnioną na badaniu Biblji. W tych lekceważących ocenieniach badań biblijnych i niebiblijnych widzimy jedne z wad pozafiguralnego Abidana, a przeto pozafiguralnego Benjamina. Lecz ta wada nie bardzo przeszkadzała w ofiarowaniu ich misy, czaszy i łyżki; ku naprawie grzechu (misa Abidana), ku obronie religji serca uzasadnionej na miłości obowiązkowej (czasza Abidana) i ćwiczenia w sprawiedliwości (łyżka Abidana), nie wymagały wiele nauki. Chociaż pozafiguralny Abidan miał około siebie mniej więcej nieuczonych członków - Penn, Pennington i Irving, byli to ich najlepiej oczytani mężowie, posiadający tylko co najwyżej średnie wykształcenie - mógł jednak ofiarować swoją misę, czaszę i łyżkę.

(121) Dowiadujemy się zatem, że pozafiguralny Abidan dobrze ofiarował swoją misę. Jego kazania i pisma są przepełnione naprawami złego postępowania. Naprawiał każdą bałwochwalczą myśl i czyn i każdy popęd grzesznego serca, które zamiast wiernie służyć Bogu, zaczęło skłaniać się do służenia - sobie, światu, dostojeństwu, stanowisku, popularności, bezpieczeństwu, wygodzie, żywotowi, zdrowiu, złości, gniewowi, obłudzie, żołądkowi, przeciwnej płci, pracy, biurowi, mężowi, żonie, rodzicom dzieciom przyjaciołom, domowi, krajowi, społeczeństwu, przełożonym, przyjemności, pompie, itd. Pozafiguralny Abidan strofował to i naprawiał jako niesprawiedliwość przeciw Bogu, co dowodziło, że Bóg nie był miłowany nadewszystko. Gromił i naprawiał wszelkie nieposzanowania, fałszywe i bluźniercze używania osoby Boga, Jego charakteru. Słowa i Jego dzieła. Niedowiarstwo i pogarda religji były naprawiane przez niego. Formalizm rytualizmu, czy to episkopalnego czy katolickiego otrzymał strofowanie i naprawę z jego rąk. Niedbalstwo najemnych pasterzy o owce i baranki Chrystusowe było surowo strofowane i naprawiane przez niego. Legalizm purytanizmu doświadczał naprawień ze swej zewnętrznej religji. Wskazywał, że scholastyczna doktryna była nieco lepszą aniżeli ludzka filozofia, którą
należało usunąć. I nie mniej wychłostał racjonalistyczne zgadzanie się, że latitudynarjusze, tj. ci, co odbierali od ścisłych przepisów religijnych, prowadzili do niedowiarstwa. Agnostycyzm* [* Agnostycyzm, pogląd filozoficzny, uznający niemożliwość uzasadnienia istnienia Boga. - Przyp. tłum.] i deizm** [** Deizm, wiara w jedynego Boga nieosobowego, oparta na podstawie rozumu, odrzucająca Pismo święte, jako objawienie; wolnomyślna filozofja religjii. o - Przyp. tłum.] odczuł ukłucia jego strofowań i nawoływań do naprawy.

(Ciąg dalszy nastąpi)

PYTANIA BERYAŃSKIE

(106) Ile wierszy dotąd zbadaliśmy z 4 Ks. Moj. Roz. 7? Którego pokolenia ofiary będziemy badali teraz? Dlaczego badamy 4 Ks. Moj.?

(107) Nad którem pozafiguralnem pokoleniem byli ci wodzowie utracjuszy koron, których ofiary bodziemy teraz badać? Gdzie jest omawiana pozafigura Benjaminitów? Jakie ma znaczenie słowo fanatyczne według zastosowania do pozafiguralnego Benjamina? Kto daje nam specjalne przykłady tego? Wyjaśnij rozmaite zarysy tych przykładów. Co za zło towarzyszy tym objawieniom?

(108) Co powinno się pamiętać przy badaniu pozafiguralnego Benjamina, Manasesa i Efraima? Wytłumacz różnicę między obrazem Jakóba, a obrazem przybytku względem tych właśnie pokoleń, figurę i pozafigurę. Co za godna uwagi rzecz jest połączona z temi trzema pokoleniami na zachodzie figuralnego i pozafiguralnego przybytku? Dlaczego te zmiany były uczynione? Co to możliwie znaczy?

(109) Kto był książęciem Benjaminowym? Co oznaczają imiona Abidan i Gedeoni? Co ich znaczenie reprezentuje?

(110) Co jest szafarską prawdą, sekt fanatycznych? On jest szczególnem zarysem ich poglądu na prawdziwą religję? Na co to ich wystawia? Gdzie to się jasno objawia? Co jest błędne a co prawdą w tym poglądzie? Jak otrzymujemy równowagę w tej sprawie? Co jest oznaką religijnej niezdrowotności sekt fanatycznych?

(111) Jak naogól zapatrujemy się na ich szafarską prawdę? Co potrzeba było do uzupełnienia tej prawdy? Dlaczego nie mogli całej prawdy dać? W jaki sposób jest to reprezentowane przez Ich stanowisko koło przybytku? Jaką prawdę Bóg powierzył? Jak się nazywają główni wodzowie utracjuszy koron? Do której sekty każdy z nich należał? Co dobrego znajdujemy w tych wodzach?

(112) Co uczyniło ich prawdę pokarmem na czas słuszny? Jakie były warunki w Europie za czasów Jerzego Fox'a; w państwie? Kościele? Społeczeństwie?

(113) Jakie były wówczas warunki i władcy w Szkocji i Anglji?

(114) Jakie były warunki w kościele w Szkocji i Anglji za czasów Jerzego Fox'a? Jakie trzy partje powstały w Kościele anglikańskim? Wymień cztery gatunki zła jakie wyszło z tych partji? Jaki był skutek tego zła? Jaka religijna potrzeba dała się zauważyć w całej Europie? Jak Bóg dostarczył tę potrzebę?

(115) Kto był narzędziem Pańskiem co ogłosił te potrzebną prawdę? Kiedy on się urodził? Na jaki czas przypadł jego okres reformacyjny? Jaki był jego charakter gdy był chłopcem? Gdy był młodzieńcem? Co on uczynił aby osiągnąć religję? Kogo on się radzi ? Jaki był skutek? Co on wtedy uczyni ? Co było mu radzone na zaspokojenie głodu serca? Jak i kiedy znalazł pokój? Co uczyni tego samego roku?

(116) Co Jerzy Fox czynił od tego czasu? Przeciw czemu dawał świadectwo? Do jakiej skrajności posunął się podczas kazania w kościele? Gdzie on głosił? Na co on szczególnie kładł nacisk? Przeciw jakim grzechom występował?

(117) W których krajach on głosił? Podobne do czyich były jego doświadczenia? Kto towarzyszył mu w dwóch podróżach do Holandii? W jaki sposób by on prześladowany? Co on uczynił gdy był we więzieniu? Jaki by jeden z ulubionych sposobów angielskich sędziów użytych w celu uwięzienia go i braci? Na podstawie jakich jeszcze oskarżeń oni byli często wiezieni? Ile ich jednego razu trzymanych było we więzieniach? Co się stało z tysiącami kwakrów? Co by o nieraz powodem ich uwięzienia? Za czem Fox agitował po jego uwolnieniach z wiezienia? Jaki był skutek tego? Jak się nazywał ów wielki pisarz co skorzystał z ich uwolnienia ? W jaki sposób?

(118.) Jaki był charakter późniejszego żywota Fox'a? Co tego było powodem? Jakiego czynu fanatycznego on dokonał? Gdzie jego ostatnie lata były spędzone? Co czynił do końca swego życia? Kiedy i w jakim wieku życia on umarł? Jak on był uważany?

(119) Co uczyniło pozafiguralnego Benjamina sprawiedliwość-miłującą denominacją? W czem oni byli szczególnie czynni? Jaki wpływ oni wywarli na religijne i społeczne życie w Brytanji? Holandji i Niemczech? Przez kogo? W Belgu i we Francji? Przez kogo? W Ameryce? Jakim kosztem? Między kim? Jaki był skutek ich pracy odnośnie wojny, życia więziennego, niewolnictwa i szynków? Jak sie nazywała słynna Kwakierka, która była czynną filantropką szczególnie we wojnie?

(120) Na co pozafiguralny Abidan użył swoją szafarską doktrynę? Jakie jest jego usposobienie do nauki a nawet do biblijnej nauki? Co to w nich zdradzało? W czem ta wada nie przeszkadzała? Którzy z nich byli najlepiej oczytani?

(121) Co on najpierw ofiarował? Co to znaczy? Jak szeroką sferę pozwoliła mu ta szafarska doktryna naprawiać? Jakie formy bałwochwalstwa on naprawiał? Co on naprawiał jako grzechy przeciwko Bogu? Rytualizmowi? Pasterskiemu postępowaniu? Legalizmowi? Dogmatyzmowi ? Racjonalizmowi? Niedowiarstwu i Deizmowi?

(Ciąg dalszy nastąpi)

TP ’35, 43-48.

Wróć do Archiwum