KSIĘGA RODZAJU - BOSKIE OBJAWIENIE
(P `61, 19-26)
PIERWSZA księga Biblii w języku hebrajskim jest nazwana Bereshith, czyli "Na początku", od jej początkowego słowa. Do dzisiejszego dnia Bereshith jest tytułem danym tej księdze w Biblii hebrajskiej (zobacz przekład Starego Testamentu Izaaka Leesera). W Septuagincie, cennym greckim tłumaczeniu z oryginału hebrajskiego jest ona nazwana Genesis Kosmou - Stworzenie Uporządkowanego Wszechświata. Lecz w języku angielskim księga ta ogólnie jest znana pod nazwą Genesis, chociaż często w tłumaczeniu na inne języki jest o niej mowa jako o Pierwszej Księdze Mojżeszowej.
Biblia nigdzie otwarcie nie mówi nam o tym, że Mojżesz napisał Księgę Rodzaju chociaż jest wiele dobrych powodów do wierzenia, że on ją napisał, jak to później zobaczymy. W każdym bądź razie Boski autorytet i natchnienie Biblii nie opiera się na tym, czy tożsamość pisarza jest objawiona, czy też nie, lecz na Boskim świadectwie, które jest dane o Biblii. I rzeczywiście znajdujemy dostateczne Boskie świadectwo o Księdze Rodzaju, ponieważ Jezus i Apostołowie często odwołują się do osobistości i wydarzeń w niej zawartych, i do jej nauk jako do właściwych doktryn. Dlatego jej autentyczność i Boskie natchnienie są ustalone bez żadnych wątpliwości. Ona jest częścią składową Pism Świętych "wyroczni Bożych", które były zlecone pod opiekę i ochronę Żydom (Rzym. 3:1, 2). Księga Rodzaju jest częścią "wszystkiego Pisma od Boga natchnionego [1 Piotra 1:10-12; 2 Piotra 1:21] i pożytecznego ku nauce, ku strofowaniu, ku naprawie, ku ćwiczeniu, które jest w sprawiedliwości, aby człowiek Boży był doskonały ku wszelkiej sprawie dobrej dostatecznie wyćwiczony" (2 Tym. 3:16, 17).
BŁĘDNE TEORIE "WYŻSZYCH KRYTYKÓW"
W roku 1753 Jan Astruc, francuski lekarz zauważył, że od 1 Moj. 1:1 do 2:3 dla określenia Boga jest użyte wyłącznie hebrajskie słowo Elohim, podczas gdy od 2:4 do 3:24 są użyte wyłącznie słowa Jehowa Elohim (Pan Bóg), z wyjątkiem tylko rozmowy Szatana z Matką Ewą, gdzie jest użyte tylko samo słowo Elohim (3:1-5). Na podstawie tego odkrycia wymyślił on teorię, która głosi, że podczas przygotowania Księgi Rodzaju były użyte dwa odrębne dokumenty, które się różnią sposobem użycia w nich słowa Bóg (według tej teorii każdy z tych dokumentów został napisany przez innego pisarza). Zgodnie z tym podzielił on Księgę Rodzaju na małe części a to na podstawie użycia w niej różnych terminów na określenie Boga. Ten więc przypuszczalny pisarz, który w odniesieniu do Boga użył tylko słowa Elohim był nazwany pisarzem dokumentu "Elohistycznego"; natomiast ten, który użył słowa Jehowa, był rzekomo pisarzem dokumentu "Jehowistycznego". Teoria "dokumentarna" Astruca była szybko podchwycona przez innych i szeroko rozpowszechniona z takim wynikiem, że wielu ją przyjęło. Tym sposobem Astruc stał się ojcem "Wyższego Krytycyzmu" w jego formie "dokumentarnej". Ta zwodnicza jednak teoria napotkała wkrótce wiele przeszkód. Na przykład niektóre teksty i części opisu, które oczywiście były pisane przez tę samą osobę zawierały obydwa imiona: Elohim i Jehowa, użyte osobno. Z tego więc powodu były czynione wysiłki, aby wyjaśnić ten wymowny punkt przeciwko ich fałszywej teorii przez twierdzenie, że w późniejszych czasach pewien redaktor musiał w takich wypadkach połączyć obydwa dokumenty razem lub zmienić imiona Boże.
Tylko wtedy, kiedy mamy w pamięci odrębne znaczenie imion Elohim i Jehowa, możemy właściwie zrozumieć i ocenić powód użycia tak jednego jak i drugiego imienia w różnych związkach w Księdze Rodzaju. Słowo Elohim odnosi się do Boga jako do Wszechmogącego. Stąd też jest ono użyte w historii Stworzenia (1 Moj. 1:1 do 2:3), ponieważ stworzenie jest ponad wszystkie inne rzeczy wyrażeniem Boskiej mocy. Imię Jehowa, oznaczające Samoegzystujący doskonały w Swojej mądrości, mocy, sprawiedliwości i miłości, określa Go jako Boga Przymierza Swego ludu, w Jego przymiotach istoty i charakteru. Słusznie więc słowo Jehowa jest użyte w 2:4 do 3:24, który to ustęp mówi o Bogu w Jego stosunkach przymierza z Adamem i Ewą i o ich naruszeniu tego przymierza (Por. Ozeasz 6:7 - A.R.V.). Użycie imion Jehowa i Elohim zachodzi razem wtedy, kiedy jest połączenie dzieł mocy i przymierza (E. tom 12, 635; por. T.P. `39, 37, par. 8-13; `39, 60, par. 30-32). Nie ma więc rzeczywistego powodu do dzielenia opisu Księgi Rodzaju na części z powodu użycia w niej różnych nazw na określenie Boga i do zakładania, że każda część w ten sposób podzielona została napisana przez innego pisarza.
Jako następstwo ich błędnych teorii o Księdze Rodzaju, "Wyżsi Krytycy" rozwinęli teorię, że kiedyś po skończonym panowaniu króla Saula, (który to czas - jak oni twierdzą - jest ustanowiony przez 1 Moj. 36:31) dwie odrębne szkoły pisarzy wydały dwa dokumenty, nazwane dokumentem "Jehowistycznym" i dokumentem "Elohistycznym" (w skrócie nazwane przez nich dokumentami "J" i "E") i że redaktor, którego oni określają jako "R J E" (tzn. redaktor dokumentów "J" i "E") połączył te dwa dokumenty w jedną całość, czyniąc pewne zmiany, a nawet niekiedy dodając swój własny ustęp tylko po to, aby być naśladowanym przez jeszcze innego redaktora, który z kolei dokonał dalszych zmian i poprawek. Ponadto twierdzą oni, że około 1000 lat po śmierci Mojżesza jakiś inny pisarz, którego oni nazwali "Kapłańskim" pisarzem napisał dalszy dokument "P" (czyli dokument kapłański) i że jeszcze inny redaktor, którego oni oznaczają przez "E P" (czyli Elohistyczny Kapłański redaktor) dodał ten dokument do "J E" po umieszczeniu pewnych szczegółów własnego autorstwa, itd.
Tym sposobem bigos ich teorii rozrósł się w stale zmagającą się i niszczącą wiarę niedorzeczność aż w końcu wysunęli twierdzenie, że Księga Rodzaju i reszta pism Pięcioksięgu Mojżesza była skombinowana z pism i dokumentów siedmiu lub ośmiu różnych pisarzy - razem sklecona, złożona, przeplatana i powiązana - tak, że przypuszczalnie niektóre rozdziały zostały złożone nawet z prac sześciu różnych pisarzy! Szczytem tego wszystkiego było opublikowane krytyczne wydanie Księgi Rodzaju pokazujące w różnych kolorach te części, które przypuszczalnie zostały napisane przez tych rzekomych pisarzy i redaktorów - to krytyczne wydanie jest znane pod nazwą "Tęczowobarwna Biblia".
Najsilniejszym argumentem, jaki wymyślili "Najwyżsi Krytycy" na poparcie swego przypuszczenia, że Księga Rodzaju została napisana przynajmniej po rozpoczęciu panowania króla izraelskiego Saula, jest ich wyrozumienie powyżej podanej myśli zawartej w 1 Moj. 36:31: "Ci też byli królowie, którzy królowali w ziemi Edomskiej, pierwej niż królował król nad syny Izraelskimi". Oni twierdzą, że słowa te "wyraźnie sugerują monarchię w Izraelu".
Zwróćmy jednak na to pilną uwagę; wiersz ten mówi: królował nad, a nie królował w Izraelu. Oczywiście, że tych ośmiu królów Edomskich wymienionych w 1 Moj. 36:32-39 królowało "w krainie Edom" przed panowaniem Faraona Egiptu nad dziećmi Izraela i ujarzmieniem ich (2 Moj. 1:8-14). Jest bardzo możliwe, że ósmy król Edomu (Hadar) jeszcze żył w czasie, kiedy Mojżesz pisał ustęp z Księgi Rodzaju 36:31-39, ponieważ śmierć Hadara nie jest w nim wspomniana. Śmierć Hadara jest jednak wspomniana wiele lat później, gdy była pisana 1 Kroniki 1:50, 51 (zobacz margines). Hadar mógł być królem, o którym jest mowa w 4 Moj. 20:14. Przynajmniej nie ma żadnego dowodu w 1 Moj. 36:31, który "Wyżsi Krytycy" podają jako ich najbardziej dobitny dowód, upoważniający ich do twierdzenia, że Mojżesz nie napisał Księgi Rodzaju, lecz że była ona napisana przez różnych pisarzy po rozpoczęciu panowania króla Saula w Izraelu.
Widzimy więc, że naprawdę kruche są argumenty, które "Wyżsi Krytycy" wysunęli i którymi podkopali wiarę w Księgę Rodzaju - w jej autentyczność, historyczność, układ, Boskie natchnienie, w Mojżeszowe autorstwo, itd. Dalsze zbijania ich błędnych teorii znajdują się w E. tomie 12, 632-657. Oni sami przyznają, że ich opinie o Księdze Rodzaju, które są w dużej mierze sprzeczne ze sobą, są również niezgodne z oświadczeniami Biblii. To, że oni rozpoznali niedorzeczność w niektórych swoich teoriach, domysłach i dzikich przypuszczeniach, jest pokazane przez fakt, iż ich teoria o "dwóch dokumentach" została zastąpiona przez tzw. "ułamkową hipotezę", która później utorowała drogę do "dodatkowej hipotezy", a która z kolei była zastąpiona przez "skrystalizowaną hipotezę". Zamiast wrócić do prawdziwego wyrozumienia, oni wpadli jeszcze głębiej w bagno błędu.
MOJŻESZOWE AUTORSTWO KSIĘGI RODZAJU
Chociaż z jednej strony odrzucamy błędne teorie "Wyższych Krytyków" o Księdze Rodzaju, które twierdzą, że różni pisarze napisali różne części tej księgi, które jakoby można rozróżnić na podstawie użycia w każdej z nich innego imienia Boga, to jednak z drugiej strony nie powinniśmy twierdzić, iż Bóg dyktował każde słowo zawarte w Księdze Rodzaju Mojżeszowi w celu jego zapisania. Fakt, że wielką część Księgi Rodzaju stanowią rodowody i opisy urodzeń, śmierci i innych wydarzeń z historii rodzinnej, które miały miejsce dawno przed Mojżeszem, mocno przekonuje nas, że zapisane dokumenty o tych sprawach były zachowane do czasów Mojżesza i że Mojżesz miał dostęp do nich, gdy pisał pod natchnieniem Bożym Księgę Rodzaju. Również nie byłoby nierozsądną rzeczą przypuszczać, że tacy wielcy bohaterowie wiary, jak Noe, Abraham, Izaak i Jakub musieli posiadać pewnego rodzaju zapiski o swoich doświadczeniach w stosunku do Boga i o Jego postępowaniu z nimi.
To, że Mojżesz podczas pisania Księgi Rodzaju czerpał informacje z rodowodów, historii itd., które były sporządzone na długo przed jego czasem (być może nawet włączając wielkie części z nich po ich zredagowaniu), zdaje się wskazywać fakt przypadkowego pojawienia się w opisie Księgi Rodzaju wyjaśniających komentarzy odnośnie nazw miejsc, ich położenia itd. Zauważmy na przykład następujące:
W 1 Mojżeszowej 14:2, 8 jest podane wyjaśnienie odnośnie miasta Bela, że jest to miasto Zoar. Bela, oryginalna nazwa tego miasta, zdaje się była tak przestarzałą nazwą za czasów Mojżesza, że niezbędne było wyjaśnienie, że miasto Bela jest obecnie miastem Zoar. Podobnie w wierszu 3-cim jest wyjaśnione, że dolina Syddym jest to samo, co Morze Słone. W wierszu 7-mym jest wyjaśnienie, że En Myspat jest znane, jako kraina Kades w ostatnich czasach. W wierszu 15-tym Hoba, które nie jest wymienione nigdzie indziej w Piśmie Świętym, a które prawdopodobnie było całkiem nieznane za czasów Mojżesza, jest opisane jako znajdujące się po lewej stronie Damaszku. W wierszu 17-tym, dolina Sawe jest wyjaśniona jako Dolina Królewska. W 16:14 jest określone położenie studni nazwanej Studnią Żywiącego, która prawdopodobnie nie była w ogóle znana za czasów Mojżesza. (W ang. Biblii jest podane Beerlahairoi, jest to nazwa hebrajska oznaczająca studnię żywiącego).
W 23:2, 19 jest podany wyjaśniający komentarz odnośnie miasta Kirjath-Arba, gdzie umarła Sara, że to samo miasto "zowią Hebron, w ziemi Chananejskiej". Ten komentarz ma szczególne znaczenie jeszcze z innego punktu widzenia. On zdaje się wyraźnie wskazywać na to, że był napisany przed wejściem synów izraelskich do Ziemi Chananejskiej, a nie po długim czasie po ich osiedleniu się w tej ziemi, jak to twierdzą "Wyżsi Krytycy". Ponieważ po ich osiedleniu się w Ziemi Chananejskiej, nie byłoby potrzeby wyjaśnienia, gdzie znajduje się Hebron, albowiem Izraelici wiedzieliby wówczas, gdzie znajduje się cmentarz ich Patriarchów: Abrahama, Izaaka i Jakuba. Zdaje się, że wtedy byłoby niewłaściwą rzeczą mówić im, iż to ważne miejsce znajduje się w ich ziemi. Miejsce to było bardzo dobrze znane Izraelitom po zdobyciu go przez Jozuego i oddaniu go w dziedzictwo Kalebowi (Jozue 14:14, 15).
To więc zdaje się jasno wykazuje, że Księga Rodzaju była napisana przed wejściem synów izraelskich do Chanaanu, a zatem przed końcem czasu, w którym żył Mojżesz. Jest to jeszcze jeden dowód, że teorie "Wyższych Krytyków", którzy przypisują tej księdze datę o wiele stuleci późniejszą są błędne.
To, że Księga Rodzaju była napisana przez Mojżesza pod Boskim natchnieniem, jest jasno pokazane w Piśmie Świętym kilkoma różnymi sposobami:
(1) Druga Księga Mojżeszowa, którą Mojżesz napisał (zobacz np. 2 Moj. 24:4; 34:27), rozpoczyna się od śmierci Józefa właśnie tam, gdzie Księga Rodzaju kończy swój opis. Ona więc daje łączność, bez której początek dalszego opisu w Drugiej Księdze Mojżeszowej byłby mniej lub więcej niezrozumiały. Wynika z tego, że te obydwie księgi były napisane tej samą ręką.
(Ciąg dalszy nastąpi)
TP ’68, 60-62.