OGÓLNE ZARYSY BIBLII
(Ciąg dalszy z T.P. '69, 93)
RYTM myśli sprawia, że sercem poezji hebrajskiej są myśli biegnące równolegle jako porównania lub kontrasty. W porównawczych równoległościach zwanych zazwyczaj paralelizmami, ta sama myśl jest powtarzana innymi słowami albo bardzo podobne myśli są wyrażone. Przykładem pierwszego rodzaju paralelizmu jest Psalm 25:9: "Poprowadzi cichych w sądzie, a nauczy pokornych drogi swojej". Podwójnym przykładem tego jest tekst Iz. 62:1: "Dla Syjonu milczeć nie będę, a dla Jeruzalemu nie uspokoję się itd." Inny przykład to Psalm 2:1: "Przeczże się poganie buntują, a narody przemyślają próżne rzeczy?" Jako przykład kontrastowego paralelizmu możemy podać z Przypowieści Sal. 10:1: "Syn mądry rozwesela ojca; ale syn głupi smutkiem jest matki swojej". Psalmy zazwyczaj mają paralelizmy porównawcze, a Przypowieści paralelizmy kontrastowe. Zdarza się jednak i przeciwnie. jak np. w Psalmie 37 i Przypowieści l-3. Są to jednak ogólne cechy form poezji hebrajskiej. Istnieją jeszcze bardziej szczegółowe detale, które sprawiają, że struktura poematów hebrajskich jest znacznie trudniejsza niż najbardziej skomplikowane formy poezji wśród narodów chrześcijańskich lub pogańskich Greków i Rzymian. Szczegółowy ich opis byłby zbyt skomplikowany dla naszego celu tego artykułu, więc wspomnimy tylko krótko ich fazy bez dalszych opisów. Wszelkie szczegóły o nich z licznymi przykładami można znaleźć w książce doktora Moultona: Biblia Nowoczesnego Czytelnika, 1517-1542. Fazy te są następujące: synonimowa, podobna i niepodobna paralela, wariacja i to trzech rodzajów rytmu metrycznego - napięcia, kupletu i stanców - strof, duplikacji, powiększania, zmniejszania, introdukcji, konkluzji, przewodnictwa, refrenów, antystroficznej struktury - alteracji, przeplatania, inwersji (albo introwersji) - pojedynczego, podwójnego i potrójnego rytmu wahadła, owinięcie, przerwa, zawieszenie, liczba sonetu, alternatywnych paralelizmów, duplikacji, antystroficznej duplikacji i powiększanej alteracji. Ponadto są najprzeróżniejsze rodzaje kombinacji większości tych faz. Żadna inna poezja w świecie nie posiada tak wspaniałych i różnorodnych form poetyckich. Przy tym wszystkim istnieje rytm dźwięku, który towarzyszy rytmowi myśli w licznych poezjach hebrajskich.
JĘZYK HEBRAJSKI POSIADA WSZYSTKIE POETYCKIE RODZAJE
Jeśli zaś chodzi o rodzaje poetyckiej kompozycji, to język hebrajski posiada wszystkie jej formy. Najszlachetniejszym ze wszystkich rodzajów poezji jest epika, której najwznioślejszym przykładem w języku angielskim jest "Raj Utracony" Miliona. Biblia zaś zawiera epikę najwyższego rodzaju i najszlachetniejszej formy, a jest nią Boski Plan Wieków. Walka, która w tej epice się toczy, to walka pomiędzy Bogiem i Szatanem. Jej bohaterem i bohaterką jest Jezus i Kościół; ich towarzyszami są Starożytni i Młodociani Godni oraz Wielka Kompania; ciemnym charakterem tej epiki jest Szatan, jego zaś towarzyszami i zwolennikami są upadli aniołowie i źli ludzie. Jej sceną są niebiosa i ziemia. Wydarzenia tej epiki są tak różnorodne jak historie Biblii a czas jej trwania 7000 lat. Jej wynikiem i zakończeniem jest zniszczenie zła i jego sług, triumf sprawiedliwości i tych, którzy jej służą. Ostatecznym zaś jej celem jest objawienie Boga Jego stworzeniom, jako doskonałego w mądrości, sprawiedliwości, miłości i mocy. Są także mniejsze utwory epickie w Biblii. Do nich należą np. życie Józefa i Estery. Żaden ludzki utwór epicki nie może równać się z Boskim Planem Wieków - żaden nie jest godzien nawet wspominania, gdy się mówi o tej najcudowniejszej epice wszechświata. Dramat z kolei jest najwyższą formą poezji. Księga Ijoba jest to dramat, posiadający prolog, dialogi i epilog. Podstawą jej jednak jest epika, choć większa jej część ma formę dramatyczną. Ks. Ijoba posiada również element liryczny, który można znaleźć między innymi w klątwie (ks. Ijoba 3). Przedmioty jej dialogów są niezrównane, dokładnie dyskutowane w sposób, posiadający głębię myśli i piękno formy. Krytycy literaccy są jednomyślni, jeśli chodzi o księgę Ijoba, uważając ją za najwspanialszy utwór literacki. Jeśli chodzi o poezję liryczną szczytem jej są Psalmy. W nich wszystkie uczucia ludzkiego serca są wyrażone w całej długości, szerokości i głębokości. Gwałtowne sprawiedliwe oburzenie znajduje się w nich obok patosu i subtelności najtkliwszych uczuć. Strach i nadzieja przejawiają się w nich w najróżnorodniejszych formach. Uwielbienie i adoracja, modlitwa i wychwalanie, skrucha i wiara, nadzieja i odwaga, oczekiwanie i praca- wszystko się w nich mieści. Pobożność i prostota Psalmów sprawia, że budzą one współdźwięk we wszystkich tych, których serca są pełne pobożności i prostoty. Są one zarazem książką do modlitwy, zbiorem hymnów i podręczników pobożności. Pocieszyły one, podniosły na duchu i dodały siły pobożnym sercom więcej niż jakakolwiek inna książka na świecie. Z wszelką pewnością jej autorzy czerpali głęboko z czary ludzkiego doświadczenia we wszystkich jego ogólnych aspektach.
(Ciąg dalszy nastąpi)
TP ’70, 15-16.