Jej figury retoryczne: apostrofa i personifikacja
Posłuchaj lub pobierz mp3:
Te same uczucia, które sięgają po wykrzyknik (zaskoczenie lub emocje), niekiedy korzystają także z apostrofy, która jest kolejną figurą retoryczną Biblii jaką w krótkości omówimy.
Przy użyciu apostrofy mówimy w drugiej osobie (liczby pojedynczej lub mnogiej) do kogoś, kto jest nieobecny, tak jakby był obecny, do rzeczy nieożywionej tak, jak gdyby była ożywiona, a do umarłego tak, jak gdyby żył.
Jednym z najlepszych przykładów apostrofy jest mowa Dawida do zmarłego Absaloma: „Król zadrżał. Udał się do górnego pomieszczenia bramy i płakał. Chodząc, tak mówił: Synu mój, Absalomie! Absalomie, synu mój, synu mój! Obym ja umarł zamiast ciebie! Absalomie, mój synu, mój synu!” (2 Samuelowa rozdział 18 werset 33).
Żal Dawida po śmierci Saula i Jonatana to jeszcze piękniejszy i bardziej rozbudowany przypadek apostrofy (i przy okazji personifikacji, o której powiemy sobie za moment) – 2 Samuelowa rozdział 1 wersety 21-27: „(21) Góry Gilboa! Pozostańcie bez rosy i deszczu! Niech wyschną pola na waszych zboczach, bo tam została skalana tarcza mocarzy. Tarcza Saula nie została namaszczona oliwą, (22) lecz krwią zranionych i tłuszczem mocarzy! Łuk Jonatana nigdy się nie cofał, i miecz Saula nie wracał daremnie. (23) Saul i Jonatan serdecznie się kochali za życia i nawet śmierć nie zdołała ich rozłączyć. Szybsi byli od orłów, od lwów mocniejsi! (24) Córki izraelskie, płaczcie nad Saulem, który was ubierał w rozkoszną purpurę, złotymi klejnotami ozdabiał wasze suknie! (25) Czemu polegli dzielni wojownicy w samym środku bitwy? Dlaczego zginął Jonatan na wzgórzach? (26) Żal mi cię, mój bracie, Jonatanie, bo byłeś mi bardzo drogi. Cudowna była dla mnie twoja przyjaźń, cenniejsza niż miłość kobiet! (27) Oto polegli dzielni wojownicy, przepadły narzędzia walki!”
Inne piękne apostrofy można znaleźć w:
- Objawieniu rozdziale 12 wersecie 12: „Dlatego radujcie się niebiosa i ich mieszkańcy! Biada ziemi i morzu, bo zstąpił do was diabeł ogarnięty wielkim gniewem. On wie, że mało ma czasu”;
- Objawieniu rozdziale 18 wersetach 10 i 20: „(10) Z dala stać będą ze strachu przed jego męką, mówiąc: Biada, biada tobie, miasto wielkie, Babilonie, miasto potężne, gdyż w jednej godzinie nastał twój sąd. (20) Raduj się z jego powodu niebo oraz święci, apostołowie i prorocy, bo za waszą krzywdę Bóg je osądził!”;
- Nehemiasza rozdziale 6 wersecie 9 „Oni wszyscy bowiem nas straszyli, bo myśleli o nas: Zniechęcą się do tej pracy, tak że nie zostanie ona wykonana. A teraz, [Boże], dodaj mi odwagi!”;
- Joela rozdziale 2 wersecie 22: „Nie bójcie się wy, zwierzęta polne, gdyż zazielenią się pastwiska na stepie; drzewa wydadzą swój owoc, drzewo figowe i winorośl obficie rodzić będą”.
Personifikacja to figura retoryczna, w której życie jest przypisywane rzeczom nieożywionym (np. przedmiotom), innymi słowy jest im przypisywana osobowość, której w rzeczywistości nie mają. Jest ona ściśle związana z apostrofą, a w niektórych przypadkach są one w istocie identyczne. Jednak w przeciwieństwie do apostrofy, personifikacja nie zawsze musi występować w drugiej osobie liczby pojedynczej lub mnogiej. Ponadto, apostrofa zawsze personifikuje (czyli ożywia), gdy jest adresowana do nieożywionych rzeczy.
Przykłady personifikacji można znaleźć i w Starym i w Nowym Testamencie, na przykład prorocy bardzo często z niej korzystają, np.:
- Jeremiasza rozdział 47 werset 6: „Biada! Jak długo jeszcze nie zaznasz spokoju, mieczu PANA? Wróć do swojej pochwy! Odpocznij, zamilknij!”;
- 1 Koryntian rozdział 15 werset 55: „Gdzie jest, o śmierci, twoje zwycięstwo? Gdzie jest, o śmierci, twoje żądło?”;
- Jeremiasza rozdział 4 werset 28: „Dlatego smuci się ziemia, a niebiosa w górze okrywają się żałobą; gdyż powiedziałem, co postanowiłem, nie żałuję i nie cofnę się przed tym”;
- Jeremiasza rozdział 22 werset 29: „Ziemio, ziemio, ziemio! Słuchaj słowa Jahwe!”;
- Treny rozdział 2 werset 15: „Wszyscy przechodnie klaszczą nad tobą w dłonie, gwiżdżą i potrząsają głowami nad córką Jeruzalemską, mówiąc: Czy to ma być to miasto, które nazywają najpiękniejszym, rozkoszą całej ziemi?”.
- Szczególnie dobry jako przykład jest też Izajasza rozdział 55 werset 12: „(…) Góry i pagórki chwałę przed wami głośno zaśpiewają, a wszystkie drzewa polne rękami klaskać będą”.