W dzisiejszym odcinku w krótkości omówimy trzy kolejne figury retoryczne używane w Biblii – klimaks, antyklimaks oraz apodioksis.

Pierwszą z nich jest klimaks, inaczej nazywany stopniowaniem rosnącym. Używając go kolejne wyrażenia w zdaniu podrzędnym, lub w kolejnych zdaniach podrzędnych dłuższej wypowiedzi, nabierają coraz większego znaczenia. Wyjaśni to kilka przykładów:

• 2 Piotra rozdział 1 wersety 5-7: „(5) Ku temu tedy samemu wszelkiej pilności przykładając, przydajcie do wiary waszej cnotę, a do cnoty umiejętność; (6) A do umiejętności powściągliwość, a do powściągliwości cierpliwość, a do cierpliwości pobożność; (7) A do pobożności braterską miłość, a do miłości braterskiej łaskę [miłość bezinteresowną]”
• Posłaniec, który przyniósł Helemu wieści z bitwy Izraela z Filistynami, zastosował stopniowanie w zdaniach, w które ubrał swe przesłanie – 1 Samuelowa rozdział 4 werset 17: „Posłaniec odpowiedział: Izraelici rzucili się do ucieczki przed Filistynami i wojsko poniosło wielką klęskę. Zginęli także dwaj twoi synowie, Chofni i Pinchas, a Arka Boża została zabrana”.

Kolejna figura retoryczna – antyklimaks, ma odwrotne zadanie: ustawia elementy zdania w kolejności stale malejącego znaczenia. Jako przykład użycia proponujemy 1 Samuelową rozdział 4 werset 21, w którym zapisane jest użycie go przez żonę Fineesa, by opowiedzieć o hańbie powstałej sytuacji: „Chłopca nazwała Ikabod, mówiąc: Odstąpiła sława od Izraela z powodu zabrania Arki Bożej oraz [śmierci] jej teścia i męża”.

Często używaną w Biblii jest figura retoryczna o nazwie „apodioksis”, czyli „odrzucenie”, służy ona do wyrażania odrazy, co jednak niejednokrotnie bywa skrywane w rozmaitych przekładach. Niektóre przykłady jej użycia:

• ewangelia Mateusza rozdział 16 werset 23: „A On, obróciwszy się, rzekł Piotrowi: Idź precz ode mnie, szatanie! Jesteś mi zgorszeniem, bo nie myślisz o tym, co Boskie, lecz o tym, co ludzkie”;
• Rzymian rozdział 3 wersety 4, 6 i 31: „(4) Ależ nie! Niech się okaże, że Bóg jest prawdomówny, a każdy człowiek – kłamcą, jak jest napisane: Abyś się okazał sprawiedliwy w Twych słowach i abyś zwyciężył, kiedy Cię sądzą. (6) Ależ nie! Bo w takim razie, jak Bóg mógłby w ogóle sądzić świat? (31) Czy więc przez wiarę usuwamy Prawo? Ależ nie! Raczej Prawo utwierdzamy”;
• 1 Samuelowa rozdział 20 wersety 2 i 9: „(2) Jonatan mu odpowiedział: ‚W żadnym wypadku! [dosłownie: Profanacja!] Nie umrzesz! Mój ojciec nie robi nic bez powiadomienia mnie o tym. Dlaczego więc miałby zataić przede mną ten właśnie zamiar? To niemożliwe!’ (9) Jonatan odpowiedział: ‚Przenigdy! [dosłownie: Profanacja!] Jeśli się tylko dowiem, że mój ojciec postanowił wobec ciebie coś złego, to zaraz ci o tym powiem'”.