Jej literacki styl: wzniosłość, piękno i prostota
Posłuchaj lub pobierz mp3:
Zakończywszy nasze krótkie omawianie figur retorycznych Biblii, ilustrujących jej literackość, przechodzimy do krótkiej analizy szczególnych cech literackiego stylu Biblii.
Najwyższą cechą literackiego stylu jest wzniosłość, a Biblia w najwyższym stopniu jest przykładem tej literackiej doskonałości. Opis stworzenia i potopu, a także opisy ról pięciu dyskutantów i roli Boga w księdze Hioba sięgają wyżyn wzniosłości. Głębokie uczucia Psalmów, wielkie uniesienia Izajasza, niezgłębiony smutek Jeremiasza i rozbudowane wizje Ezechiela to tylko kilka przykładów wzniosłości myśli i stylu literackiego języka Biblii Starego Testamentu. Cudowne wykłady Jezusa i zwięzłe wypowiedzi Ewangelii, głębia argumentacji św. Pawła w liście do Rzymian, jego majestatyczne okresy w liście do Żydów, tajemnice św. Jana z jego listów oraz jego głębokie, przerażające, rozległe i pisane w uniesieniu wizje z Objawienia osiągają niespotykany nigdzie indziej stopień wzniosłości. A ponieważ wzniosłość jest najwyżej ocenianą cechą literackiego stylu, Biblia należy oczywiście do czołówki literackiej kompozycji.
Piękno to kolejna cecha dobrego stylu literackiego, a Biblia jest pełna pięknych myśli, wyrażonych w piękny sposób. Izajasz, szczególnie w swej drugiej części, w rozdziałach 40-66, prawdopodobnie zawiera najpiękniejszą literaturę Biblii, polecamy zwłaszcza rozdziały 35, 60, 61, 62 i 65, z których zacytujemy rozdział 65 wersety 17-25:
„(17) Bo oto Ja stwarzam nowe niebiosa i nową ziemię; nie będzie się wspominać dawniejszych dziejów ani na myśl one nie przyjdą. (18) Przeciwnie, będzie radość i wesele na zawsze z tego, co Ja stworzę; bo oto Ja uczynię z Jerozolimy wesele i z jej ludu – radość. (19) Rozweselę się z Jerozolimy i rozraduję się z jej ludu. Już się nie usłyszy w niej odgłosów płaczu ani krzyku narzekania. (20) Nie będzie już w niej niemowlęcia, co miałoby żyć tylko kilka dni, ani starca, który by nie dopełnił swych lat; bo najmłodszy umrze jako stuletni, a nie osiągnąć stu lat, będzie znakiem klątwy. (21) Zbudują domy i mieszkać w nich będą, zasadzą winnice i będą jedli z nich owoce. (22) Nie będą budować, żeby ktoś inny zamieszkał, nie będą sadzić, żeby ktoś inny się karmił. Bo na wzór długowieczności drzewa będzie długowieczność mego ludu; i moi wybrani z radością używać będą tego, co uczynią ich ręce. (23) Nie będą się trudzić na próżno ani płodzić dzieci na zgubę, bo plemieniem błogosławionych przez Pana są oni sami i potomkowie ich wraz z nimi. (24) I będzie tak, iż zanim zawołają, Ja im odpowiem; oni jeszcze mówić będą, a Ja już wysłucham. (25) Wilk i baranek paść się będą razem; lew też jak wół będzie jadał słomę; a wąż będzie miał proch ziemi jako pokarm. Zła czynić nie będą ani działać na zgubę na całej świętej mej górze – mówi Pan”.
Pieśń nad Pieśniami przepełniona jest pięknem jako swoim głównym przymiotem literackim, obfitując w figury, które są jednym z głównych elementów pięknego stylu. Życie Samuela mieści w sobie wiele pięknych epizodów, a księga Ruty wypełniona jest pięknymi myślami i epizodami, równie pięknie opowiedzianymi. Mowy Jezusa, bardziej niż wszystkie pozostałe wypowiedzi Nowego Testamentu, poza przymiotem wzniosłości cechują się także pięknem. Kazanie na górze, szczególnie błogosławieństwa, modlitwa Pańska i fragment dotyczący zmartwień, sięgają wyżyn piękna, rzadkich do odnalezienia. Jego rozmowa z Samarytanką jest piękna w myślach i sposobie wyrażenia. Jego przypowieści przesycone są pięknem.
Kolejną cechą dobrego stylu kompozycji jest prostota. Także pod tym względem Biblia spełnia wymagania literackiego stylu, i dlatego jako pierwsza zasługuje na miano literatury. Prostota cechuje jej historie i biografie, czego bardziej niż oczywistym dowodem są jej księgi historyczne i biograficzne. To samo można powiedzieć o jej fragmentach lirycznych, przykazaniach, obietnicach i napomnieniach. To właśnie z powodu tej prostoty dzieci często fascynują się Biblią.