Zasiejcie martwe ziarno i co zbierzecie? Nic! Podobnie jest z martwą wiarą.

Pokazaliśmy już, że uczynki są niezbędne dla wiary. Uznając je za piątą przesłankę podstawy naszego usprawiedliwienia pamiętajmy, że nie zostaliśmy usprawiedliwieni ze względu na uczynki, jakich może dokonać człowiek, ale przez dzieło Boże dokonywane na naszą korzyść. Jakie uczynki z naszej strony mogłyby stworzyć część podstawy naszego usprawiedliwienia? Jedynie te nasze uczynki, które są w zgodzie z naszą wiarą i są jej rezultatem w owym wielkim dziele, jakie Bóg dokonuje dla naszego dobra. Nie dlatego, żeby nasze uczynki miały jakieś znaczenie same w sobie, przez co Bóg stałby się choćby w najmniejszej mierze naszym dłużnikiem, ale że mają one być jedynie dowodem prawdziwej wiary z naszej strony, jak to już wyjaśniliśmy. Służą jedynie jako dowód okolicznościowy, a mimo to są niezbędne do otrzymania przez nas usprawiedliwienia, bowiem bez uczynków nasza wiara byłaby martwa, a nasze usprawiedliwienie na podstawie wiary nigdy by nie nastąpiło. Cieszymy się jednakże, że nie jesteśmy osądzani na podstawie naszych niedoskonałych uczynków, ale ze względu na posiadaną wiarę, potwierdzającym świadectwem której są nasze uczynki, będące dowodem jej szczerości.

Św. Jakub dokładnie wyraża powyższą myśl: „Widzicie, że człowiek dostępuje usprawiedliwienia na podstawie uczynków, a nie samej tylko wiary” (Jakuba rozdział 2 werset 24). Św. Paweł kładzie nacisk na fakt, że uczynki człowieka nie mogą nigdy przynieść mu zbawienia, lecz że zostaliśmy zbawieni na podstawie wiary w wykonywane przez nas dzieło Boże. Św. Jakub całkowicie się z tym zgadza dodając jedynie, że „wiara bez uczynków jest martwa” (Jakuba rozdział 2 wersety 20 i 26: „(20) Czy chcesz się przekonać, marny człowieku, że wiara bez uczynków jest martwa? (26) Tak jak ciało bez ducha jest martwe, tak też jest martwa wiara bez uczynków”). Powinniśmy więc powiedzieć, że uczynki człowieka są jedynie częścią podstawy jego usprawiedliwienia, pod warunkiem – i tylko pod tym warunkiem – że stanowią dowód potwierdzający wiarę w Boże czyny. Św. Jakub ilustruje to w następujący sposób (w rozdziale 2 wersetach 14-16): „(14) Bracia moi! Jaki z tego pożytek, jeśli ktoś mówi, że wierzy, a nie potwierdza tego czynami? Czy taka wiara może go zbawić? (15) Gdyby więc twój brat lub siostra byli nadzy lub głodni, (16) a ty byś im powiedział: ‚Idźcie w pokoju, ogrzejcie się i posilcie’, lecz nie dałbyś im tego, czego potrzebuje ciało, jakąż będą mieli z tego korzyść?”.

Oraz wersety 17-21: „(17) Tak i wiara, jeśli nie ma uczynków, martwa jest sama w sobie. (18) Lecz ktoś może powiedzieć: Ty masz wiarę, a ja mam uczynki; pokaż mi swoją wiarę bez twoich uczynków [co jest niemożliwe], a ja ci pokażę swoją wiarę z moich uczynków [co jest bardziej wskazane]. (19) Ty wierzysz, że jest jeden Bóg, i dobrze czynisz. Demony także wierzą i drżą [w obu przypadkach pokazane jest, że wiara powinna składać się nie tylko z umiejętności uwierzenia, ale także z uczynków] … (21) Czy Abraham, nasz ojciec, nie został usprawiedliwiony z uczynków, gdy ofiarował Izaaka, swego syna, na ołtarzu?”.

Św. Paweł oświadczył (w Rzymian rozdziale 4 wersetach 2-3), że „(2) Jeżeli bowiem Abraham został usprawiedliwiony z uczynków, ma powód do chlubienia się, ale nie przed Bogiem. (3) Bo cóż mówi Pismo? Uwierzył Abraham Bogu i zostało mu to poczytane za sprawiedliwość”. Św. Paweł nie zaprzecza tu myśli, że wiara musi być potwierdzona uczynkami, ale pokazuje, że same uczynki nie mogą usprawiedliwić człowieka przed Bogiem, ale że musi im towarzyszyć wiara w czyny, jakie Bóg podejmuje na jego rzecz.

Św. Jakub pokazuje, że usprawiedliwienie musi być następująco uwarunkowane wiarą (rozdział 2 wersety 22-23): „(22) Widzisz więc, że wiara współdziałała z jego uczynkami i przez nie stała się doskonała [Oczywiście, że to widzimy!]. (23) Tak wypełniło się Pismo, które mówi: Abraham uwierzył Bogu i dlatego został przez Niego usprawiedliwiony”. Jak widzimy, Św. Jakub cytuje tu te same wersety, co św. Paweł. Obaj Apostołowie pozostają w doskonałej harmonii. Z naszego punktu widzenia wiara ma najważniejsze znaczenie, lecz musi być poparta uczynkami, które potwierdzą, że jest ona szczera i żywa.”

Na przedstawieniu wszystkich 5 przesłanek naszego usprawiedliwienia, które wzajemnie współdziałają i są elementami niezbędnymi dla jego otrzymania, kończymy niniejszą serię – mamy nadzieję wrócić do niej w stosownym momencie w przyszłości.