Przygotowywanie się do badania: prowadzący – część 3
Kontynuując temat pytań ogólnych i szczegółowych, przejdziemy teraz właśnie do tego drugiego rodzaju pytań. Do niektórych podręczników zostały przygotowane i są relatywnie łatwo dostępne pytania ogólne – niektórzy więc przyzwyczaili się, że to jedyny możliwy rodzaj pytań, niemniej to nie do końca jest prawda – ktoś kiedyś powiedział, że owe pytania ogólne „raczej powinny być używane jako podłoże, z którego wyłonią się pozostałe pytania, jak gdyby wyrastające z gleby umysłu brata starszego”. Innymi słowy, pytania ogólne powinny być podstawą dla serii, większej ilości, innych pytań – pytań szczegółowych, przygotowywanych jako „nadbudowa” na fundamencie pytań ogólnych.
Celem zadawania pytań szczegółowych jest więc przygotowanie i ukierunkowanie Zboru do właściwej odpowiedzi na pytanie ogólne, co – z doświadczenia – oznacza, że pytania szczegółowe w około 90-95% przypadków powinny poprzedzać pytanie ogólne – natomiast pozostałe 5-10% to takie pytania szczegółowe, które są oparte na odpowiedzi na pytanie ogólne. Czasami logiczne przedstawienie danego przedmiotu, by mógł stać się zrozumiały, wymaga postawienia jednego lub kilku pytań szczegółowych poprzedzających pytanie ogólne, oraz jednego lub więcej pytań szczegółowych następujących po pytaniu ogólnym, a jeszcze w innych przypadkach pytanie ogólne bez żadnych dodatkowych pytań szczegółowych będzie jedynym, które z pożytkiem może zostać przedstawione Zborowi. W każdym przypadku o wyborze odpowiednich pytań musi zadecydować starszy prowadzący to badanie, i to wtedy, gdy przygotowuje się do poprowadzenia lekcji.
Jeżeli do jakiegoś podręcznika są już ułożone pytania ogólne, to szczególnym zadaniem starszych jest przygotowanie pytań szczegółowych. Jeżeli są ułożone pytania szczegółowe, ale nie ma pytań ogólnych, to warto przemyśleć, czy nie byłoby korzystne ich przygotowanie – choć dla bardziej dogłębnego badania poszczególnych tematów ważniejsze są pytania szczegółowe. Ponieważ jednak pytania szczegółowe są przygotowane do stosunkowo niewielkiej ilości podręczników, a są tak wartościowe, to zajmijmy się obecnie kilkoma praktycznymi propozycjami, które sprawdzały się przez lata i są uznawane przez nas za wartościowe.
Zacznijmy od tego, że w trakcie formułowania pytań – tak ogólnych, jak i szczegółowych, należy przestrzegać szczególnie czterech zasad:
- Po pierwsze – ponieważ pytania ogólne są streszczeniami akapitów, na których się opierają, to owe akapity są odpowiedziami na te streszczające je pytania ogólne.
- Po drugie – najważniejsze słowa, albo grupy słów występujące w pytaniach ogólnych, odnoszą się do głównych (czyli ważnych) myśli akapitów i je streszczają (bo jak powiedzieliśmy: pytania ogólne streszczają akapity, więc główne myśli pytań streszczają główne myśli akapitów).
- Po trzecie – pytania ogólne i odpowiadające im akapity wzajemnie rzucają na siebie światło – pytanie jest streszczeniem tematu, akapit – jego opracowaniem.
- Po czwarte – pytania szczegółowe powinny być oparte na głównych słowach lub grupach słów występujących w pytaniach ogólnych, dlatego, że te ważne słowa lub grupy słów odnoszą się do głównych myśli akapitu i je streszczają.
Tak więc zadaniem pytań szczegółowych jest wydobycie głównych myśli z akapitów.
Zachodzi więc pytanie: jak szczegółowe powinny być pytania szczegółowe? Ale tym zajmiemy się w kolejnym odcinku.
„Bereańskie” pytania do przemyślenia i rozważenia w związku z dzisiejszym odcinkiem. Pytania oznaczone gwiazdką nie są ujęte w powyższym tekście.
1) Pytanie ogólne: Czym właściwie są pytania ogólne?
a) Jakim rodzajem pytań będziemy się teraz zajmować?
b) Dlaczego niektórzy uważają, że pytania ogólne to jedyny możliwy rodzaj pytań?
(pytanie ogólne)
c) Czym więc one powinny być w stosunku do pytań szczegółowych?
2) Pytanie ogólne: Kiedy powinno zadawać się pytania ogólne a kiedy szczegółowe?
a) Jaki jest cel zadawania pytań szczegółowych?
b) Co z tego wynika?
c) Co bywa potrzebne dla dobrego zrozumienia badanego przedmiotu?
(pytanie ogólne)
d) Kto i kiedy powinien zdecydować o wyborze odpowiednich pytań?
3) Pytanie ogólne: Jakie są zadania starszego przygotowującego się do prowadzenia badania zależnie od dostępnych dla niego pytań?
a*) Jakie jest zadanie przewodniczącego badania jeśli nie ma ułożonych żadnych pytań do badanego fragmentu podręcznika?
b) Jakie jest jego zadanie jeśli ułożone są tylko pytania ogólne?
c) Jakie jest jego zadanie jeśli ułożone są tylko pytania szczegółowe?
d*) Jakie jest jego zadanie jeśli ułożone są i pytania ogólne i szczegółowe?
(pytanie ogólne)
e) Czym i dlaczego zajmiemy się obecnie?
4) Pytanie ogólne: Jakie są cztery szczególne zasady jakich należy przestrzegać w trakcie formułowania pytań?
a) Jaka jest pierwsza taka szczególna zasada i co ona oznacza?
b) Jaka druga i co ona oznacza?
c) Jaka trzecia i co ona oznacza?
d) Jaka czwarta i co ona oznacza?
e*) W jaki więc sposób współpracują/wzajemnie uzupełniają się pytania ogólne i szczegółowe?