W poprzednim odcinku rozpoczęliśmy zajmowanie się prawodawstwem starożytnego Izraela w jego rozmaitych zakresach – i pokrótce rozważyliśmy obecne w nim prawa obywatelskie.

Jeśli chodzi o zabezpieczenie praw i interesów obcokrajowców, a nawet wrogów, to Prawo Mojżeszowe wyprzedziło inne narody o trzydzieści dwa stulecia, o ile rzeczywiście w którymkolwiek z najbardziej cywilizowanych krajów doby obecnej istnieje prawo równe tamtemu pod względem bezstronności i życzliwości.

Czytamy w Biblii:

• 2 Mojżeszowa rozdział 12 werset 49: „Jedno prawo obowiązywać będzie tubylca i cudzoziemca, goszczącego wśród was”;
• 3 Mojżeszowa rozdział 24 werset 22: “Będzie was wszystkich obowiązywać takie samo prawo, zarówno cudzoziemców jak i tubylców, bo ja jestem Jahwe, wasz Bóg”;
• 3 Mojżeszowa rozdział 19 wersety 33 i 34: “Jeżeli w waszej ziemi zamieszka z tobą obcy przybysz, nie będziesz go gnębił. Obcy przybysz, który mieszka z wami, niech będzie jako tubylec pośród was samych; będziesz go miłował jak siebie samego, gdyż i wy byliście obcymi przybyszami w ziemi egipskiej; Ja, Pan, jestem Bogiem waszym”;
• 2 Mojżeszowa rozdział 23 wersety 4 i 5: “(4) Jeśli napotkasz wołu swojego nieprzyjaciela lub jego osła, który się zabłąkał, masz je odprowadzić do niego. (5) Jeśli ujrzysz, że osioł należący do kogoś, kto cię nienawidzi, upadł pod ciężarem ładunku, nie miniesz go obojętnie, lecz pospieszysz z pomocą”.

Jak widać – nie zapomniano też o zwierzętach. Tak wobec nich, jak i wobec ludzi, okrucieństwo było surowo zabronione. Wół w czasie młócenia zboża nie mógł mieć zawiązanego pyska, a to z tej słusznej przyczyny, że pracujący zasługuje na posiłek. Wół i osioł nie mogły ciągnąć wspólnego pługa, ponieważ nie mają takiej samej siły i równego kroku – byłoby to okrucieństwem. Oprócz tego, zapewniony był dla nich odpoczynek:

• 5 Mojżeszowa rozdział 22 werset 4: „Gdybyś zobaczył, że na drodze upadł osioł albo wół twojego brata, to nie odmówisz mu pomocy, tylko pomożesz mu je podnieść”;
• 5 Mojżeszowa rozdział 22 werset 10: „Nie będziesz orał, mając w jednym zaprzęgu wołu i osła”;
• 5 Mojżeszowa rozdział 25 werset 4: „Nie zawiążesz pyska młócącemu wołowi”;
• 2 Mojżeszowa rozdział 23 werset 12: „Sześć dni będziesz pracował, a dnia siódmego zaprzestaniesz pracy, aby odpoczął twój wół i osioł, i odetchnął syn twojej niewolnicy i cudzoziemiec”.