W poprzednich seriach omówiliśmy wyższe oraz niższe pierwszorzędne cechy charakteru Boga. Powiedzieliśmy sobie, że pierwszorzędna cecha charakteru to cecha wyrażająca się bezpośrednią działalnością organu uczuciowego, np. wiara, wyższa pierwszorzędna cecha (łaska/zaleta) charakteru, jest cechą wynikającą z bezpośredniego działania organu uczuciowego zwanego duchowością. Pokojowość, cecha niższa pierwszorzędna, to cecha wynikająca z bezpośredniego działanie organu uczuciowego zwanego odpoczynkiem.

Drugorzędne cechy charakteru nie posiadają organów uczuciowych, z bezpośredniego działania/używania których by wynikały. Wynikają one raczej z działania cech wyższych pierwszorzędnych, które kontrolują niższe organy uczuciowe i tłumią ich wysiłki rządzenia nami, np. jeśli pozwolimy samoocenie na rządzenie nami, będziemy przejawiać pychę, arogancję, samowyniesienie, itp., które są wadami, a nie łaskami/zaletami. Jeśli jednak cechy wyższe pierwszorzędne: wiara, nadzieja, samokontrola, cierpliwość, pobożność, miłość braterska i miłość bezinteresowna (dobroczynność) – kontrolują i tłumią wysiłki samooceny do rządzenia nami, wynikiem jest przejawianie cechy pokory, drugorzędnej cechy charakteru.

Z tej ilustracji wynika, że (1) pokora nie wyraża się przez bezpośrednie działanie organu uczuciowego samooceny ani przez bezpośrednie działanie jakiegokolwiek innego organu uczuciowego jako wyrazu tego organu, lecz że (2) jest ona wynikiem tłumienia przez pewne cechy wysiłków niższego organu uczuciowego samooceny do rządzenia nami; oraz że (3) cechy drugorzędne zachowują „negatywny” (przeciwny/odwrotny/negujący) stosunek do niższych organów uczuciowych, ponieważ jako takie powstają w wyniku tłumienia przez cechy wyższe pierwszorzędne wysiłków niższych organów uczuciowych do rządzenia nami.

Podobnie więc tłumienie wysiłków organu uczuciowego zamiłowania do odpoczynku do rządzeniu nami rozwija pracowitość, organu uczuciowego wojowniczości do rządzeniu nami rozwija nieskwapliwość, organu uczuciowego agresywności do rządzeniu nami rozwija pobłażliwość (i odpuszczenie). Podobnie jest z innymi niższymi organami uczuciowymi – co będziemy niedługo szerzej omawiać.

Ten element tłumienia związany z przejawianiem cech drugorzędnych skłania niektórych do mówienia o nich nie tyle jako o cechach drugorzędnych, ale o cechach negatywnych/biernych/negujących.

Cechy drugorzędne nie tylko nie posiadają żadnych organów uczuciowych, z których działania by bezpośrednio wynikały, i nie tylko są one cechami zależnymi, wynikającymi z przejawiania innych cech, lecz są one także cechami zależnymi z jeszcze innego punktu widzenia. Otóż nie można im pozwolić na sprawowanie kontroli, lecz muszą one działać lub nie działać zgodnie z dyktatem wyższych łask pierwszorzędnych w zależności od tego, czy właściwe jest ich działanie czy też brak działania. Gdyby bowiem pozwolić cesze drugorzędnej na kontrolę w tym, co według cechy wyższej pierwszorzędnej nie powinno wystąpić, to wynikiem będzie zło.

Na przykład mąż i ojciec, który nieskwapliwie pozwala swej żonie i dzieciom na lekceważenie jego urzędu głowy rodziny aż do momentu usunięcia go z tego urzędu i powstałej z tego powodu moralnej szkody u żony i dzieci, pozwala cesze nieskwapliwości na kontrolowanie swoim zachowaniem w sytuacji, w której wyższe pierwszorzędne łaski nie pozwalają na takie działanie. Takie używanie cechy nieskwapliwości jest złe – przestaje być zaletą/łaską, a staje się wadą. Opisana powyżej sytuacja wymaga stłumienia takiej nieskwapliwości przez wyższe pierwszorzędne cechy charakteru, które powinny sięgnąć po stosowną w danej chwili cechę: wojowniczości (gdy się bronimy przed złem) lub agresywności (gdy atakujemy zło) i użyć ich jako sług sprawiedliwości w doprowadzeniu do tego, by funkcja męża i ojca jako głowy rodziny była respektowana przez oporną żonę i dzieci.

Czyniąc to, nie możemy jednak pozwolić wojowniczości ani niszczycielskości na przejęcie kontroli nad naszym postępowaniem – gdyż to doprowadzi do zła, lecz poprzez przejawianie wyższych pierwszorzędnych cech charakteru musimy sprawować taką kontrolę nad wojowniczością (lub agresywnością), która pozwoli nieskwapliwości (lub pobłażliwości) na niezbędne wzięcie pod uwagę pewnych słabości żony i dzieci, tak by właściwe warunki mogły być przywrócone tak łagodnie i tak pokojowo, na ile pozwala dana sytuacja.

Ta sama zasada, której działanie właśnie zilustrowaliśmy na przykładzie nieskwapliwości (oraz pobłażliwości), dotyczy także wszystkich pozostałych drugorzędnych cech charakteru – nie są (nie powinny być) one panami ani odpowiednikami, lecz sługami cech wyższych pierwszorzędnych.

Przypisując Bogu odpowiednie cechy drugorzędne, Pismo Święte dowodzi, że On je posiada. Wiele z nich jest wyraźnie Mu przypisywanych w Biblii, a obecność innych jest sugerowana. Biblia uczy zatem, że Bóg posiada pokorę, skromność, pracowitość, nieskwapliwość, pobłażliwość, odpuszczenie, odwagę, szczerość, szczodrość, wstrzemięźliwość, (symboliczną) czystość, bezstronność itp. W niniejszej serii niekoniecznie wszystkie z nich będziemy jakoś szerzej rozważać, ale uczymy to przynajmniej w stosunku do większości z nich.

W 2 odcinku poprzedniej serii wyszczególniliśmy cechy niższe pierwszorzędne samolubne:

Były to:

1. Samoocena
2. Aprobatywność
3. Pokojowość
4. Żywotność
5. Ostrożność
6. Skrytość
7. Przezorność
8. Apetyt
9. Wojowniczość
10. Agresywność

Odpowiadającymi im cechami drugorzędnymi (wynikającymi z tłumienia wysiłków powyższych cech do rządzenia naszym zachowaniem) są.

1. Pokora
2. Skromność
3. Pracowitość
4. Samoofiara
5. Odwaga (dzielność)
6. Szczerość
7. Szczodrość
8. Wstrzemięźliwość
9. Nieskwapliwość
10. Pobłażliwość (i/lub: w tym – Odpuszczenie)

Natomiast w odcinku 3 tamtej serii wyszczególniliśmy cechy niższe pierwszorzędne społeczne.

Były to:

1. Miłość do płci przeciwnej
2. Małżeńskość (współmałżeńskość)
3. Miłość rodzicielska
4. Miłość dzieci wobec rodziców (synostwo)
5. Miłość w stosunku do pozostałych członków rodziny (braterskość)
6. Przyjacielskość (przywiązanie)
7. Patriotyzm lokalny

Odpowiadającymi im cechami drugorzędnymi (wynikającymi z tłumienia wysiłków powyższych cech do rządzenia naszym zachowaniem) są:

1. Czystość
2. Submałżeńskość (subwspółmałżeńskość)
3. Submiłość rodzicielska
4. Subsynostwo
5. Subbraterskość
6. Subprzyjacielskość
7. Subpatriotyzm lokalny

I od następnego odcinka rozpoczniemy ich omawianie.