LUTER NA SEJMIE W WORMACJI

Luter został formalnie ekskomunikowany 6 stycznia 1521 roku, w trzy miesiące po doręczeniu mu papieskiej bulli (potępiającej jako herezję 41 twierdzeń wyjętych z jego pism). Został więc zawezwany w celu przesłuchania na sejm do Wormacji. Przyjaciele usilnie radzili mu, by nie jechał do Wormacji i ostrzegali przed tym zamiarem. Luter jednak pojechał mówiąc: „Choćby w Wormacji było tylu diabłów, ile jest dachówek na dachu, to i tak bym pojechał”.

Luter stanął w Wormacji, jak to ktoś powiedział „na najwspanialszej scenie historii”, w obecności cesarza, książąt i prałatów oraz kilku przyjaciół. W dniu 18 kwietnia 1521 roku przez dwie godziny bronił swych doktryn – pokornie, jasno i logicznie. Ponaglany do odwołania ich, powiedział: „Jeżeli nie zostanę przekonany przy pomocy świadectw Pisma Świętego lub na podstawie jakiejś oczywistej racji (gdyż nie wierzę ani papieżowi, ani soborom, istnieją bowiem dowody, że często błądzili i wzajemnie się zwalczali), to jestem zobowiązany wobec Pisma Świętego, które cytowałem, a moje sumienie jest w niewoli słowa Bożego. Nie mogę i nie chcę odwołać niczego, ponieważ działanie przeciwko sumieniu nie jest ani bezpieczne, ani słuszne. Przy tym stoję, nie mogę inaczej. Tak mi dopomóż Bóg. Amen!”

Wówczas przeciwko niemu została ogłoszona klątwa imperium, która spowodowała wyjęcie Lutra spod prawa. Luter po opuszczeniu Wormacji, powiadomiony o upozorowanym napadzie, został przez przebranych rycerzy ujęty i przewieziony do zamku w Wartburgu.

LUTER W WARTBURGU

Luter w Wartburgu był przebrany za rycerza znanego jako „junker Georg”. Miał tam czas na tłumaczenie Nowego Testamentu z języka oryginału, języka greckiego na język niemiecki. Luter widocznie myślał, że jego reformatorski ruch zostanie zdławiony, jeśli on nie stanie się partnerem świeckich książąt. Stał się zdecydowanie bardziej konserwatywny. W marcu 1522 roku, po dziesięciomiesięcznym wygnaniu, udał się chwilowo do Wittenbergii z powodu panujących tam zamieszek. Karlstadt i inni stali się zbyt radykalni w swych wysiłkach działania według tego, co rozumieli jako konsekwencje zasad Lutra. Wezbrała potężna fala zamieszek i rozbijania posągów bóstw. Luter wygłosiwszy osiem kazań przywrócił porządek, co podobało się Fryderykowi Mądremu, jego władcy, który także starał się utrzymywać dobre stosunki z papieżem i cesarzem.

W 1524 roku Luter zdjął habit zakonny a w 1525 roku ożenił się z Katarzyną von Bora, byłą zakonnicą, z którą miał sześcioro dzieci. Jego listy wskazują, że był wzorem głowy chrześcijańskiej rodziny. Kochał muzykę i śpiew, napisał pewną liczbę pięknych pieśni, z których najbardziej zasługuje na uwagę ta o tytule „Warownym Grodem jest nasz Bóg”.

Czyniono pewne wysiłki w kierunku pojednania Lutra z papiestwem, lecz były one bezowocne. Luter kontynuował dzieło reformacji, lecz w sposób o wiele bardziej konserwatywny. Wiele lat upłynęło zanim w oparciu o Pismo Święte oderwał dziewięć dziesiątych Niemiec od Rzymu i doprowadził do zaawansowania rozwoju Reformacji w innych krajach. Luter w dalszym ciągu dyskutował z Karlstadtem, Erazmem i tymi, którzy zgadzali się z nim częściowo oraz z innymi, którzy bronili sprawy papieskiej. Głównym pomocnikiem w jego pracy reformacyjnej był Filip Melanchton oraz Justus Jonas, Johann Bugenhagen i Amsdorf. Inni, tacy jak Chemnitz, Gerhard i Calov bronili później sprawy luteran.

Aby móc pełnić obowiązki duszpasterskie wobec ciągle powiększającej się liczby swoich zwolenników, pod ogólnym kierunkiem swego władcy (który pozostawał najwyższą osobą urzędową jego kościoła) Luter zorganizował Kościół Luterański, dając mu porządek nabożeństw, hymny oraz katechizm, a dzięki współpracy z Melanchtonem wprowadził służbę duchownych i zestawił początkowe credo. Takie postępowanie oraz jego następstwa doprowadziły Lutra do licznych kontrowersji z reformatorami i innymi nauczającymi inaczej niżeli głosiło credo jego kościoła.