Jednym z najlepszych sposobów rozpoznawania znaczeń słów jest zwrócenie uwagi na słowa, z którymi są one porównywane i kontrastowane.

Izajasza rozdział 59 wersety 4 i 8-15 daje nam tego wspaniały przykład w odniesieniu do terminów „sądzić” i „sąd”: „(4) Nikt nie woła o sprawiedliwość i nikt się nie spiera [shaphat – dosłownie: sądzi – naucza] o prawdę. [Wprost przeciwnie] Ufają marności [błędowi], a mówią [nauczają] kłamstwa [fałszywych doktryn], wyrządzają krzywdę i rodzą nieprawość (…) (8) Nie znają drogi pokoju [prawda jest drogą pokoju – Przypowieści Salomonowe rozdział 3 werset 17: „(13) Szczęśliwy, kto mądrość osiągnął, mąż, który nabył roztropności. (14) Bo lepiej ją posiąść niż srebro, ją raczej nabyć niż złoto. (15) Cenniejsza ona niż perły, nie równe jej żadne klejnoty. (16) Dni długie są w jej prawicy, w lewicy – bogactwo, pomyślność. (17) Jej drogi drogami miłymi, wszystkie jej ścieżki to pokój.”] Prawości [mishpat – dosłownie sądu – doktrynalnej prawdy] nie ma w ich postępowaniu [inne przekłady: na ich drogach. Nie znają drogi pokoju właśnie dlatego, że brakuje im sądu (prawdy). W miejsce prostych ścieżek prawdy] Uczynili krętymi [wypaczyli] swoje własne ścieżki, kto nimi chodzi, nie zazna spokoju [pokoju]. (9) Dlatego [dla kontrastu będącego wynikiem nauczanych przez nich błędów] prawo [mishpat – sąd – prawda doktrynalna] jest od nas daleko i sprawiedliwość do nas nie dociera. Oczekiwaliśmy światła [prawdy], a oto [dla kontrastu] ciemność [choshek –ciemność/niejasność/mętność – mieszanina prawdy i błędu]; jasnych promieni [jasnej prawdy], a [dla kontrastu] kroczymy w mrokach [błędzie – ‚aphelah – ciemność/mrok]. (10) Jak niewidomi obmacujemy ścianę i jakby bez oczu idziemy po omacku. Potykamy się w samo południe jak w nocy [a wszystko z powodu braku sądu, doktrynalnego pouczenia], w pełni sił jesteśmy jakby umarli. (11) Wszyscy ryczymy jak niedźwiedzie i jak gołębie ciągle jęczymy. Spodziewaliśmy się prawa (mishpat – sądu – prawdy), ale go nie ma, i wybawienia, ale daleko jest od nas. (12) Rozmnożyły się bowiem nasze przestępstwa przed tobą i nasze grzechy świadczą przeciwko nam, ponieważ nasze nieprawości są przy nas i uznajemy swoje przestępstwa; (13) Zgrzeszyliśmy i kłamaliśmy [nauczaliśmy błędów] przeciw PANU i odwróciliśmy się od naszego Boga, aby nie chodzić za nim; mówiliśmy o ucisku i buncie, obmyślaliśmy i wypowiadaliśmy słowa kłamliwe ze swego serca. (14) Dlatego [w wyniku tego] prawo [mishpat – sąd – prawda] zostało usunięte na bok [zostało wypaczone], a sprawiedliwość pozostaje daleko, gdyż prawda potyka się na rynku, a dla uczciwości miejsca nie ma. (15) Prawda się zapodziała (…)”. Jakże mocno porównania i kontrasty tego fragmentu dowodzą, że „sądzić” w pierwszym znaczeniu oznacza „pouczać”, a „sąd” w pierwszym znaczeniu oznacza „pouczenie”, „prawdę”.

To samo pokazuje grecki Nowy Testament w odniesieniu do krisis – „sądu” oraz krinō – „ja sądzę”. Dla każdego z nich podamy po jednym przykładowym tekście – najpierw odnośnie słowa „krisis”:
– ewangelia Mateusza rozdział 23 werset 23: „Biada wam, znawcy Prawa i faryzeusze, obłudnicy, że dajecie dziesięcinę z mięty, kopru oraz kminku [to jest nawet z najmniejszych spośród nasion], porzuciliście to, co w Prawie [Boskim Słowie] ważniejsze: sąd [krisis – prawdę doktrynalną], miłosierdzie [właściwy stosunek do bliźniego] i wiarę [właściwy stosunek do Boga; innymi słowy, zaniedbali oni uczenia i praktykowania głównych rzeczy Boskiego Słowa] – te [poważniejsze rzeczy] zaś należało czynić, a i tamtych [dawania dziesięciny z mniej poważnych małych rzeczy] nie porzucać”. Z kontrastu, jaki nasz Pan czyni tutaj między doktryną (sądem) a praktyką (miłosierdziem i wiarą), łatwo możemy zauważyć, że krisis między innymi oznacza doktrynalne pouczanie.

Kolosan rozdział 2 wersety 16 i 17 to fragment dowodzący, że krinō (ja sądzę) ma znaczenie nauczania: „Niech więc nikt was nie osądza [krinō – nie poucza was, że obowiązują was przepisy Mojżeszowe] z powodu jedzenia lub picia, co do święta, nowiu księżyca lub szabatów. (17) Są to cienie [dobrych] rzeczy przyszłych, ciało zaś jest Chrystusa”.

Co więc ujawniła dotychczas nasza analiza? Z pewnością następującą rzecz: że pierwszym znaczeniem słów używanych do opisu rzeczy dokonywanych przez Pana w sądzeniu jest instruowanie, nauczanie prawdy, pouczanie. Tak więc pierwszym dziełem Pana w trakcie Dnia Sądu, gdy będzie On sądził jednostki, będzie uczenie ich prawdy:

• ewangelia Jana rozdział 17 werset 17: „Uświęć ich przez prawdę; twoje Słowo jest prawdą”;
• Objawienie rozdział 20 werset 12: „Ujrzałem też zmarłych: wielkich i małych, którzy stali przed tronem. Otwarto księgi. Otwarto również inną księgę, która jest księgą życia. Zmarli zostali osądzeni zgodnie z tym, co zostało zapisane w tych księgach na podstawie ich czynów”.